Wyprawa Francisa Drake'a w latach 1572-1573
(Część Wojny angielsko-hiszpańskiej 1585-1604)

Wyprawa Francisa Drake'a w latach 1572-1573 była niezamówioną spekulacyjną wyprawą Sir Francisa Drake'a po zachodnich i południowych wodach Morza Karaibskiego

Preludium

Rejs Drake'a po Indiach Zachodnich w 1571 r. okazał się całkiem udany, przynosząc mu i jego załodze ponad 100 000 funtów.
W rezultacie, po powrocie do Plymouth w tym samym roku, Drake postanowił powtórzyć swój wyczyn, gromadząc wraz ze swoimi braćmi Johnem i Josephem flotę dwóch lekkich statków i trzech małych szalup (przewożonych w formie zestawu jako ładunek).

Francis Drake w Ameryce Środkowej, 1573

Wyprawa

Wyjazd

Drake i jego kompania opuścili Plymouth (na pokładzie Pascha i Swan) w maju 1572 roku, lądując 29 czerwca na południowej Dominice.
Tutaj załoga uzupełniła zapasy i 1 lipca wypłynęła do Port Pheasant (zatoka Zapzurro, 35 mil na zachód od Tolú, Kolumbia), do którego dotarła w 11 dni (12 lipca).
Następnego dnia do Drake'a dołączył James Raunse i jego 30 ludzi.

Rejs

1572

Nombre de Dios

Insvla Americana, mapa z Hiszpanii z 1634 r. (Spanish Main) / mapa z 1634 r. autorstwa Willema Janszoon Bleau / via LC
(Kliknij aby powiększyć)

W Port Pheasant ludzie Drake'a i Raunse'a zbudowali fort z bali, aby dać stolarzom czas na montaż szalup Drake'a.

20 lipca, po złożeniu szalup, flota Drake - Raunce wypływa na Isla de Pinos (nie na wyspę Kuba), gdzie zaskakuje dwie hiszpańskie fregaty z Nombre de Dios.
(Zniewoleni) marynarze fregat dostarczają drużynie świeżych informacji dotyczących wspomnianego portu, po czym Drake (z 53 swoimi ludźmi na pokładzie trzech szalup Drake'a) i Raunce (z 20 swoimi ludźmi na pokładzie hiszpańskiej płycizny z nagrodami) wypłynęli do Nombre de Dios, docierając na ląd wieczorem 29 lipca

Tej nocy o 3:00 w nocy mężczyźni wkradli się do portu na pokładzie łodzi wiosłowych, ale mimo to zostali wypatrzeni w porcie przez 60-tonowy hiszpański statek handlowy.
Drake'owi i kompanii udało się jednak wylądować i bez sprzeciwu zajęli sześciodziałową baterię miasta. Zaczęli teraz wycofywać się z jego zarządzenia, co wybudziło vecinos ze snu.Słysząc dzwony ostrzegawcze i bębny bojowe, Drake i Raunce rozdzielili swoją kompanię - kilkunastu ludzi do ochrony brzegu, John Oxenham i 16 innych, którzy okrążyli plac za placem, podczas gdy Drake głośno poprowadził resztę (46 mężczyzn z Raunce'em) na górę główna arteria miasta. Na placu oddział Drake'a został powitany "wesołą, gorącą salwą strzałów", mimo to ostatecznie rozproszył zaimprowizowaną milicję i w ten sposób zabezpieczył dla siebie miasto. Jednak zanim załoga zdążyła splądrować skarbiec, nagła burza zalała zapałkę i proch strzelniczy i (przypadkowo) Drake zemdlał z utraty krwi po otrzymaniu postrzału podczas salwy.
Flota pośpiesznie wycofała się do Bastimentos (o świcie 30 lipca).

Podczas gdy Drake wracał do zdrowia w Bastimentos, Raunce wziął urlop (6 sierpnia).
Drake (obecnie tylko ze swoimi 73 ludźmi) wyruszył na Spanish Main i wieczorem 13 sierpnia zauważył Cartagena de Indias.
Tej nocy mężczyźni pojmali Paszę, 240-tonowy statek handlowy. Następnego dnia nastąpiło zajęcie dwóch statków handlowych.
Ponieważ jego załoga składała się już z dwóch statków, trzech szalup i trzech hiszpańskich nagród, Drake spalił jedną z nagród i zatopił "Swan^"

Wkrótce potem załoga założyła obóz, nazwany Port Plenty , w Zatoce San Blas (tj. Darien).
Z tej bazy (Francis) Drake i jego kompania spędzają następne pięć lub sześć tygodni napadając na osady wzdłuż Menu aż do rzeki Magdalena, podczas gdy John Drake próbował zaprzyjaźnić się z panamskimi cimarronami.

Po scementowaniu sojuszu z cimarronami (do 24 września) John przeniósł Port Plenty i spędził następne dwa tygodnie na jego wzmacnianiu.
7 października ponownie odpłynęli z Cartageny. 17 października Oxenham i "Swan" zajęli 50-tonową barkę, uwalniając jej 10 ludzi i 5 niewolników. 20 października flota przechwyciła 58-tonowy i 12-tonowy statek handlowy, również pozostawiając swoje załogi na mieliźnie. Po zauważeniu floty 22 października (o świcie) dwie fregaty z Cartageny starły się z Drake'em. Nie było im łatwo, jednak zatoka okazała się zbyt rozległa, aby osaczyć Anglików.
Flota Drake'a ostatecznie opuściła Cartagenę i udała się do rzeki Magdalena 3 listopada, a jej zapasy były niebezpiecznie niskie.

Flota dotarła do Magdaleny 5 listopada, ale zastała opuszczone osady, a stada wycofane w głąb lądu (władze hiszpańskie wysłały vecinos "hiszpańskie pospolite ruszenie")

Kontynuowali podróż do Santa Marta, docierając do tego miasta w ciągu tygodnia.
Tutaj również zastali przygotowanych Hiszpanów, ponieważ ukryci snajperzy na brzegu uniemożliwili im zaopatrzenie. 12 listopada zajęli 90-tonowy statek z prowiantem i zatrzymali załogę na jeden dzień. Następnie udali się do Curaçao, gdzie wylądowali 13 listopada.
Kilka dni później Drake odłączył szalupę "Minion" Oxenhama, aby popłynąć bezpośrednio z powrotem i powiadomić swoją bazę w Panamie o swoim rychłym powrocie, podczas gdy on przeczesywał Spanish Main z własną szalupą i nagrodą.

Po kilku dniach odpoczynku Drake wznowił swoje naloty w kierunku Spanish Main, podczas gdy Oxenham (na pokładzie Minion) został wysłany do niedawno przeniesionego Port Plenty, aby poinformować tamtejszą załogę o zbliżającym się powrocie Drake'a.

W ciągu dwóch tygodni Drake podążył za Oxenham do Port Plenty.
Po przybyciu na miejsce 27 listopada odkrył, że zmarł jego brat John. Drake zdecydował się teraz odłożyć dalsze naloty, aby w nadchodzącym roku ponowić wysiłki związane z panamskim konwojem ze skarbami.
Jego drugi brat, Joseph, zmarł w grudniu na śmiertelną gorączkę.

1573

Venta Cruces

30 stycznia, na podstawie nformacji wywiadowczych sojuszników Cimarron , " Lew" dokonał rozpoznania Nombre de Dios, przechwytując tam hiszpańską fregatę, co potwierdziło ( informacje Cimarrones), że przybyła Hiszpańska flota skarbów.
W rezultacie 3 lutego Drake i Oxenham wraz z 16 Anglikami i 30 cimarronami przedostali się przez dżunglę i przez Kordyliery, aby przechwycić konwój ze skarbami.

14 lutego grupa zbliżyła się do Panamy, po czym do osady wkradł się cimarron w przebraniu, wracając tego wieczoru z wiadomością o zbliżającym się 14-mułowym konwoju ze skarbami (z Limy do Nombre de Dios, przez Venta de Cruces).
Łaziki zorganizowały zasadzkę w pobliżu Venta Cruces (nad rzeką Chagres). Robert Pike, pijany członek załogi, został odkryty przez hiszpańskiego podróżnika w drodze do Venta Cruces, po czym konwój ze skarbami został uprzedzony.
Niemniej jednak udało im się schwytać kilka załadowanych srebrem mułów i pospiesznie wycofać się do Venta Cruces, które z łatwością zajęli przez jakiś czas, docierając do bazy 22 lutego.

Veragua

Niezrażony Drake postanowił wypłynąć z Veragui (na pokładzie Minion), ostatecznie zaprzestając 19 marca, zdobywszy fregatę i jej genueńskiego pilota.
W międzyczasie Oxenham popłynął na wschód (na pokładzie "Niedźwiedzia"), gdzie przejął dobrze wyposażoną fregatę wypływającą z Tolú, Kolumbia i wracającą do obozu do 21 marca.

Mężczyźni świętowali Wielkanoc w Port Plenty 22 marca.
Następnego dnia Drake wyruszył w podróż (na pokładzie swojej hiszpańskiej nagrody i Niedźwiedzia)

25 marca natknęli się na Guillaume'a Le Testu (i jego 70 ludzi na pokładzie 80-tonowego statku), który zgadza się dołączyć do Drake'a i cimarrones w próbie przeciwko konwojowi ze skarbami.

Nombre De Dios

31 marca Drake (z 20 ludźmi), Le Testu (z około 20 ludźmi) i kilka cimarrones spotykają się u ujścia rzeki San Francisco, skąd posuwają się (tym razem w kierunku Nombre de Dios), aby przechwycić pociąg ze skarbami.

Rankiem 1 kwietnia łaziki (z sukcesem) zaatakowały konwój ze skarbami składający się z około 160 mułów i 45 uzbrojonych strażników.
Hiszpańscy strażnicy zaatakowali łaziki, śmiertelnie raniąc przy tym Le Testu. Ponieważ ich skarb liczył prawie 30 ton srebra i złota, ocalała załoga ukryła połowę łupów, zanim pospiesznie uciekła, planując później odzyskać łup. Przybywają na miejsce spotkania 3 kwietnia i zastają przy ujściu rzeki siedem hiszpańskich szalup i żaden z własnych statków (jedną nagrodę i dwie szalupy, które zostały zniesione z kursu około 12 mil przez silny zachodni wiatr). Drake i trzej "odważni towarzysze" wyruszają tandetną tratwą, aby odzyskać swój statek, co czynią przed zapadnięciem zmroku, wracając z Niedźwiedziem i Sługą
Łaziki pośpiesznie wróciły do bazy, gdzie łup został podzielony, a każdy kontyngent rozstał się, a ich przedsięwzięcie zakończyło się sukcesem.

Powrót

Pod koniec kwietnia Drake opuścił Port Plenty z 30-osobową załogą.
Załoga zaopatrzyła się w rzece Magdalena (250 żółwi i hiszpański kupiec).
Załoga zakotwiczyła w Plymouth 9 sierpnia, kończąc wyprawę.

Oś czasu

Następstwa

Uważa się, że Drake i spółka zarobili łącznie co najmniej 20 000 funtów.
Część z nich mogła zostać przekazana członkowi Tajnej Rady, który według doniesień zapewnił Drake'owi zapobiegawcze ułaskawienie za jego nieautoryzowaną wyprawę.
Sam Drake mógł wykorzystać część swoich udziałów na zakup nieruchomości przy Notte Street w Plymouth, gdzie w 1576 r. wpisano go jako kupca.

W pierwszej połowie 1573 roku Real Audiencia Panamy stacjonował 60 żołnierzy w garnizonie Nombre de Dios, aby wzmocnić jego obronę, a następnie zwrócił się do Korony o "niezwłoczne podjęcie kroków niezbędnych do obrony tego wybrzeża i królestwa, gdyż jest to uważano za pewne, że korsarze, którzy teraz odeszli, powrócą w większej sile, a nawet mówi się, że zapowiadają, że się osiedli.
Później tego samego roku władze hiszpańskie w Panamie zemściły się na sojusznikach Drake'a z Cimarronu

Zarząd Real Audiencia z Gwatemali również podjęło kroki, aby lepiej bronić swojego królestwa, planując "osadzić kilku Indian w pewnym miejscu [w Golfo Dulce] tak, aby mogli wysłać ostrzeżenie, jeśli jakikolwiek statek [piracki] będzie próbował tam wpłynąć".

Dziedzictwo

Wyprawę tę uznano za pierwszą niezależną wyprawę Drake'a, a jej ostateczny napad na konwój ze skarbami uznano za "najbardziej śmiały atak, jaki kiedykolwiek przeprowadzono na hiszpańsko-amerykański skarb [do 1573 r.]".

Drake (lub Oxenham) jest ponadto uważany za pierwszego Anglika, który dostrzegł Pacyfik i Ocean Atlantycki z punktu widokowego Pedro Mandingo (tak jak zrobił to Vasco Nunez de Balboa w 1513 r., rzekomo z tego samego punktu widokowego) i pierwszego Anglika, który pływał po Zatoce Hondurasu (i prawdopodobnie po wodach dzisiejszego Belize).

Rzemieślnicza destylarnia rumu, nazwana na cześć Pedro Mandingi, została założona w Panamie pod koniec 2010 roku.

Zobacz także

• Atak Drake'a na Panamę (1596)
• Wyprawa Henry'ego Morgana do Panamy