Imperium Hiszpańskie- Wojny Włoskie

Wojny Włoskie

Wojny włoskie, znane również jako wojny Habsburgów z Walezjuszami, były serią konfliktów obejmujących okres między 1494 a 1559 rokiem, toczonych głównie na Półwyspie Apenińskim, ale później rozszerzyły się na Flandrię , Nadrenię i Morze Śródziemne

Głównymi stronami wojującymi byli królowie z Domu Valois z Francji i ich przeciwnicy Dom Habsburgów w Świętym Cesarstwie Rzymskim i Hiszpanii
Byli wspierani przez różne Państwa włoskie na różnych etapach wojny, przy ograniczonym zaangażowaniu Anglii i Włoch Imperium Osmańskie

Utworzona w 1454 r. Liga Italska osiągnęła równowagę sił we Włoszech, ale rozpadła się po śmierci jej głównego architekta Lorenza de' Medici w 1492 r .
W połączeniu z ambicjami Ludovico Sforzy jej upadek pozwolił Karolowi VIII Francja dokonała inwazji na Neapol w 1494 r., co przyciągnęło Hiszpanię i Święte Cesarstwo Rzymskie.
Karol, mimo że został zmuszony do wycofania się w 1495 r., pokazał, że państwa włoskie są bogate, ale bezbronne z powodu podziałów politycznych, czyniąc z części Włoch pole bitwy w walce o europejską dominację między Francją a Habsburgami.

Wojny, prowadzone ze znaczną brutalnością, toczyły się na tle zamieszek religijnych wywołanych reformacją , zwłaszcza we Francji i Świętym Cesarstwie Rzymskim. Są postrzegane jako punkt zwrotny w ewolucji od średniowiecznych do współczesnych działań wojennych, kiedy użycie arkebuza lub pistoletu stało się powszechne, wraz ze znacznymi ulepszeniami technologicznymi w artylerii oblężniczej. Piśmienni dowódcy i nowoczesne metody drukowania sprawiają, że są również jednymi z pierwszych konfliktów ze znaczną liczbą współczesnych relacji, w tym Francesco Guicciardini , Niccolo Machiavelli i Blaise de Montluc .

Po 1503 roku większość walk została zainicjowana przez francuskie inwazje na Lombardię i Piemont , ale chociaż byli w stanie utrzymać terytorium przez pewien czas, nie mogli tego robić na stałe. Do 1557 roku zarówno Francja, jak i Cesarstwo stanęły w obliczu wewnętrznych podziałów religijnych, podczas gdy Hiszpania stanęła w obliczu potencjalnego buntu w hiszpańskich Niderlandach . Traktat z Cateau-Cambrésis (1559) w dużej mierze wypędził Francję z północnych Włoch, zyskując w zamian Calais i trzy biskupstwa ; ustanowił Hiszpanię jako dominującą potęgę na południu, kontrolując Neapol i Sycylię, a także Mediolan na północy.

Tło

Długotrwałe wojny w Lombardii , w dużej mierze napędzane rywalizacją między Republiką Wenecką a Księstwem Mediolanu , zostały ostatecznie zakończone traktatem z Lodi z 1454 roku . Wkrótce potem podpisano pakt o nieagresji znany jako Liga Italijska , który doprowadził do czterdziestoletniego okresu stabilizacji i ekspansji gospodarczej, zakłócony jedynie przez spisek Pazzi z lat 1479-1481 i wojnę o Ferrarę w latach 1482-1484 . Głównym zwolennikiem Ligi był florencki władca Lorenzo de'Medici , który również prowadził politykę wykluczania Francji i Świętego Cesarstwa Rzymskiego z półwyspu włoskiego.

Śmierć Lorenza w kwietniu 1492 r. Poważnie osłabiła Ligę w czasie, gdy Francja dążyła do ekspansji we Włoszech. Powstało to, gdy Ludwik XI we Francji odziedziczył hrabstwo Prowansji po swoim kuzynie Karolu IV z Anjou w 1481 r., Wraz z roszczeniami Angevin do Królestwa Neapolu . Jego syn Karol VIII zastąpił go w 1483 r. I formalnie włączył Prowansję do Francji w 1486 r .; jego porty w Marsylii i Tulonie zapewniały bezpośredni dostęp do Morza Śródziemnego , a tym samym możliwość realizacji jego ambicji terytorialnych. ^[3]

W okresie poprzedzającym pierwszą wojnę włoską Karol starał się zapewnić neutralność innych europejskich władców poprzez szereg traktatów. Obejmowały one pokój Étaples z listopada 1492 r. Z Henrykiem VII w Anglii oraz traktat barceloński z marca 1493 r. Z Maksymilianem I, świętym cesarzem rzymskim

Wojna włoska 1494-1498

Dalsze informacje: Wojna włoska 1494-1498

Wojna rozpoczęła się, gdy Ludovico Sforza , ówczesny regent Mediolanu , zachęcił Karola VIII, króla Francji, do inwazji na Włochy, używając jako pretekstu roszczenia Andegawenów do tronu Neapolu. To z kolei było napędzane przez intensywną rywalizację między żoną Ludovico, Beatrice d'Este , a jego siostrzeńcem Gianem Galeazzo Sforzą , synem Izabeli Aragońskiej . Pomimo tego, że był dziedzicznym księciem Mediolanu, Gian Galeazzo został odsunięty na bok przez swojego wuja w 1481 roku i zesłany do Pawii . Obie kobiety chciały zapewnić swoim dzieciom dziedziczenie Księstwa, a kiedy ojcem Izabeli został Alfons II Neapolitański w styczniu 1494 roku, poprosiła go o pomoc w zabezpieczeniu ich praw.^[6] We wrześniu Karol dokonał inwazji na półwysep, co uzasadniał twierdząc, że chce wykorzystać Neapol jako bazę wypadową do krucjaty przeciwko Turkom osmańskim

W październiku Ludovico formalnie został księciem Mediolanu po śmierci Gian Galeazzo, który, jak powszechnie uważano, został otruty przez swojego wuja, [a], ^a Francuzi maszerowali przez Włochy praktycznie bez sprzeciwu, wkraczając do Pizy 8 listopada, do Florencji 17 listopada, i Rzym w dniu 31 grudnia. ^[8] Karol był wspierany przez Girolamo Savonarolę , który wykorzystał okazję do ustanowienia krótkotrwałej teokracji we Florencji, podczas gdy papież Aleksander VI zezwolił swojej armii na swobodne przejście przez Państwo Kościelne

W lutym 1495 roku Francuzi dotarli do Monte San Giovanni Campano w Królestwie Neapolu i wysłali posłów, aby negocjowali warunki z neapolitańskim garnizonem, który ich zamordował i odesłał ich okaleczone ciała z powrotem na linie francuskie. 9 lutego rozwścieczeni oblężnicy ostrzem artyleryjskim przedarli się przez mury zamku, po czym wdarli się do niego szturmem, zabijając wszystkich znajdujących się w środku. ^[10] Znany jako "Sack of Neapol", powszechne oburzenie we Włoszech sprzymierzone z zaniepokojeniem potęgą Francji doprowadziło do powstania Ligi Weneckiej 31 marca 1495 r., antyfrancuskiego sojuszu złożonego z Republiki Weneckiej , Mediolanu , Hiszpanii i Świętego Cesarstwa Rzymskiego

Później dołączyła Florencja, po obaleniu Savonaroli, Państwa Kościelnego i Mantui , koalicja ta odcięła Karola i jego armię od ich baz we Francji. Kuzyn Karola, Louis d'Orleans , próbował teraz wykorzystać zmianę stron Ludovico, aby podbić Mediolan, do czego twierdził przez swoją babcię Valentinę Visconti . 11 czerwca zdobył Novarę , gdy garnizon uciekł, i dotarł do Vigevano , czterdzieści kilometrów od Mediolanu. W tym kluczowym momencie Ludovico został ubezwłasnowolniony przez udarlub załamanie nerwowe, podczas gdy jego nieopłacani żołnierze byli na skraju buntu. Pod jego nieobecność jego żona Beatrice d'Este przejęła osobistą kontrolę nad Księstwem i oblężeniem Novary, a Louis ostatecznie został zmuszony do poddania się w zamian za wolność.

Po zastąpieniu Ferdynanda II z Neapolu rządem pro-francuskim Karol skręcił na północ i 6 lipca został przechwycony przez Ligę pod Fornovo di Taro . W wynikłej bitwie pod Fornovo Francuzi zepchnęli swoich przeciwników z powrotem przez rzekę Taro i kontynuowali podróż do Asti , pozostawiając większość zapasów. ^[14] Obie strony ogłosiły zwycięstwo, ale ogólny konsensus faworyzował Francuzów, ponieważ Liga poniosła większe straty i nie powstrzymała ich odwrotu, co było głównym powodem walki. ^[b] Na południu, pomimo początkowych niepowodzeń , do września 1495 r. Ferdynand II odzyskał kontrolę nad swoim królestwem.^[16] Chociaż francuska inwazja przyniosła niewiele, pokazała, że ??państwa włoskie są bogate i stosunkowo słabe, co czyni przyszłą interwencję atrakcyjną dla mocarstw zewnętrznych. Sam Karol zmarł 7 kwietnia 1498 r., A jego następcą został były książę Orleanu, który został Ludwikiem XII.

Wojny włoskie 1499-1504

Dalsze informacje Wojny włoskie 1499-1504

Kolejna faza konfliktu zapoczątkowana została wieloletnią rywalizacją między Florencją a Republiką Pizy , która została anektowana przez Florencję w 1406 r., ale wykorzystała inwazję francuską do odzyskania niepodległości w 1494 r. ^[18] Pomimo odwrotu Karola w 1495 r. Piza nadal otrzymywała wsparcie od Genui , Wenecji i Mediolanu, z których wszystkie były podejrzliwe wobec potęgi Florencji. ^[19] Aby umocnić swoją pozycję, Ludwik ponownie zaprosił mocarstwo zewnętrzne do uregulowania wewnętrznej sprawy włoskiej, w tym przypadku cesarza Maksymiliana I. ^[20]Robiąc to, Maksymilian miał nadzieję wzmocnić Ligę Wenecką, którą uważał za istotną barierę dla francuskiej interwencji, ale Florence była przekonana, że ??faworyzuje Pizę i odmówił przyjęcia mediacji. ^[20] Aby wymusić porozumienie, w lipcu 1496 Maksymilian oblegał florenckie miasto Livorno , ale wycofał się we wrześniu z powodu braku ludzi i zaopatrzenia. ^[21]

Po śmierci Karola VIII w kwietniu 1498 r. Ludwik XII zaczął planować kolejny zamach na Mediolan, jednocześnie realizując roszczenia swojego poprzednika do Królestwa Neapolu. Świadomy wrogości wywołanej francuskimi ambicjami we Włoszech, w lipcu 1498 r. odnowił pokój Étaples z Anglią z 1492 r . i podpisał traktat potwierdzający granice Francji z Burgundią . Następnie w sierpniu podpisano traktat z Marcoussis z Ferdynandem II Aragońskim ; chociaż nie odniósł się do nierozstrzygniętych sporów terytorialnych między dwoma krajami, zgodził się, że "mają wspólnych wrogów z wyjątkiem papieża". ^[22] 9 lutego 1499 roku Ludwik podpisał traktat z Blois, sojusz wojskowy z Wenecją przeciwko Ludovico. ^[23]

Po sfinalizowaniu tych umów 27-tysięczna armia francuska pod wodzą wygnanego z Mediolanu Gian Giacomo Trivulzio najechała Lombardię ^[24] iw sierpniu oblegała Rocca d'Arazzo, ufortyfikowane miasto w zachodniej części Księstwa Mediolanu . ^[25] Francuska artyleria oblężnicza przedarła się przez mury w mniej niż pięć godzin, a po kapitulacji miasta Ludwik zarządził egzekucję garnizonu i wyższych członków administracji cywilnej. ^[26] Inne mediolańskie twierdze raczej się poddały, niż spotkał ten sam los, podczas gdy Ludovico, którego żona Beatrice zmarła w 1497 r., uciekł z księstwa wraz z dziećmi i schronił się u Maksymiliana. 6 października 1499 roku Ludwik triumfalnie wjechał do Mediolanu.

Florence poprosiła teraz Francuzów o pomoc w odbiciu Pizy, prośbie, której Louis nie spieszył się ze spełnieniem, ponieważ odmówili poparcia jego zdobycia Mediolanu. ^[18] Początkowo był również zajęty udaremnieniem prób odzyskania księstwa przez Ludovico, który został schwytany pod Novaro w kwietniu 1500 roku i spędził resztę życia we francuskim więzieniu. ^[28] Ludwik musiał jednak utrzymywać dobre stosunki z Florencją, której terytorium musiałby przekroczyć, by podbić Neapol, i 29 czerwca 1500 roku pod Pizą pojawiła się połączona armia francusko-florencka. Po raz kolejny francuska artyleria szybko otworzyła lukę w murach, ale kilka ataków zostało odpartych, a oblężenie przerwano 11 lipca. ^[29]

Mając Mediolan pod silną kontrolą, Ludwik wrócił do Francji i opuścił Florentczyków, aby zablokować Pizę, która ostatecznie poddała się w 1509 r. Chcąc rozpocząć podbój Neapolu, 11 listopada podpisał traktat w Granadzie z Ferdynandem II z Aragonii , umowa aby podzielić królestwo między dwoje. ^[30] Ponieważ Ferdynand poparł wypędzenie Francuzów z Neapolu w 1495 r., Ludwik miał nadzieję, że te ustępstwa pozwolą mu zdobyć większość królestwa bez kosztownej wojny. Jego działanie było krytykowane przez współczesnych, takich jak Niccolo Machiavelli i współczesnych historyków, którzy twierdzą, że traktat z Marcoussis z 1499 roku dał już Louisowi wszystko, czego potrzebował, podczas gdy zaproszenie Hiszpanii do Neapolu mogło działać tylko na jego szkodę.

W lipcu 1501 armia francuska dotarła do Kapui ; silnie bronione przez siły lojalne wobec Fryderyka Neapolitańskiego , poddało się 24 lipca po krótkim oblężeniu, ale zostało splądrowane. Oprócz rozległych zniszczeń materialnych wiele kobiet padło ofiarą masowych gwałtów, a szacunki liczby zabitych wahały się od 2000 do 4000, co wywołało konsternację w całych Włoszech. ^[32] Opór załamał się, gdy inne miasta próbowały uniknąć tego samego losu i 12 października Ludwik mianował księcia Nemours swoim wicekrólem w Neapolu. Jednak traktat z Grenady pozostawił niezdecydowaną własność kluczowych terytoriów neapolitańskich, a spory o te szybko zatrute stosunki między dwoma mocarstwami. ^[33]Doprowadziło to do wojny pod koniec 1502 roku, która zakończyła się ponownym wypędzeniem Francuzów z Neapolu po porażkach pod Cerignola 28 kwietnia 1503 ^[34] i Garigliano 29 grudnia.

Wojna Ligi Cambrai

Dalsze informacje: Wojna Ligi Cambrai

18 października 1503 r. Piusa III zastąpił papież Juliusz II , który jako władca Państwa Kościelnego troszczył się o władzę Wenecji w północnych Włoszech. Obawy te podzielały jego rodzinne miasto Genua , któremu również nie podobało się wygnanie go z Doliny Padu , oraz Maksymilian, któremu przejęcie Gorycji w 1500 roku było zagrożone przez weneckie posiadanie sąsiednich Friuli . Mediolan, kontrolowany przez Ludwika XII, był od dawna przeciwnikiem Wenecji, a Ferdynand II, obecnie król Neapolu, pragnął odzyskać kontrolę nad weneckimi portami na południowym wybrzeżu Adriatyku . ^[36] Wraz z Księstwem FerraryJulius zjednoczył te odmienne interesy w antyweneckiej Lidze Cambrai , ^[c] podpisanej 10 grudnia 1508 r. ^[38]

Chociaż Francuzi w dużej mierze zniszczyli armię wenecką pod Agnadello 14 maja 1509 r. ^[39] Maksymilianowi nie udało się zdobyć Padwy i wycofał się z Włoch. ^[40] Widząc teraz potęgę Ludwika XII jako większe zagrożenie, w lutym 1510 roku papież Juliusz zawarł pokój z Wenecją, a następnie w marcu zawarł porozumienie z kantonami szwajcarskimi, by dostarczyć mu 6000 najemników. Po roku walk, w których Ludwik XII okupował znaczną część Państwa Kościelnego, w październiku 1511 Juliusz utworzył antyfrancuską Świętą Ligę, w skład której weszli Henryk VIII, król Anglii , Maksymilian i Hiszpania. ^[41]

Armia francuska pokonała Hiszpanów pod Rawenną 11 kwietnia 1512 r., Ale ich przywódca Gaston de Foix został zabity, podczas gdy Szwajcarzy odbili Mediolan i przywrócili na księcia syna Ludovico, Massimiliano Sforzę . ^[42] Następnie członkowie Ligi pokłócili się o podział łupów, a śmierć papieża Juliusza 20 lutego 1513 r. pozostawiła ją bez skutecznego przywództwa. ^[43] W marcu Wenecja i Francja zawarły sojusz, ale od czerwca do września 1513 Liga odnosiła zwycięstwa pod Novara i La Motta w Lombardii, Guinegate we Flandrii i Floddenw Anglii. Mimo to walki we Włoszech trwały nadal, a żadna ze stron nie była w stanie uzyskać zdecydowanej przewagi.

^{W dniu 1 stycznia 1515 r. Ludwik XII
zmarł, a jego} następcą został jego zięć Franciszek I , który podjął sprawę swojego poprzednika i rozgromił Szwajcarów pod Marignano w dniach 13-14 września 1515 r. W połączeniu z niepopularnością Massiliano Sforza, zwycięstwo pozwoliło Franciszkowi odzyskać Mediolan, a Święta Liga upadła, ponieważ zarówno Hiszpania, jak i papież Leon X nie widzieli korzyści z dalszej walki. ^[46] W traktacie z Noyon , podpisanym 13 sierpnia 1516 r., Karol I Hiszpański uznał Franciszka za księcia Mediolanu, podczas gdy Franciszek "przekazał" Karolowi roszczenia do Neapolu. Pozostawiony w izolacji, w grudniu Maksymilian podpisał traktat brukselski, który potwierdził francuskie posiadanie Mediolanu.

Wojna włoska 1521-1526

Dalsze informacje: Wojna włoska 1521-1526

Wybór cesarza Karola V oznaczał, że Francja została otoczona z trzech stron przez terytoria Habsburgów (czerwony=Hiszpania, żółty=Austria)

Po śmierci Maksymiliana w styczniu 1519 r. Książęta niemieccy wybrali 28 czerwca Karola I Hiszpanii na cesarza Karola V. To sprawiło, że Hiszpania, Niderlandy i Święte Cesarstwo Rzymskie znalazły się pod jednym władcą, a Francja została otoczona tak zwanym "pierścieniem Habsburgów". Franciszek I był także kandydatem do tronu cesarskiego, dodając wymiar osobisty do swojej rywalizacji z Karolem, która stała się jednym z podstawowych konfliktów XVI wieku. ^[48]

Planując ofensywę przeciwko posiadłościom Habsburgów w Nawarrze i Flandrii , Franciszek najpierw zapewnił sobie pozycję we Włoszech, zgadzając się na nowy sojusz z Wenecją. Ponieważ Leon X poparł jego kandydaturę na cesarza, liczył również na wsparcie papieskie, ale Leon stanął po stronie Karola w zamian za jego pomoc przeciwko Marcinowi Lutrowi i jego proponowanym reformom kościoła katolickiego. ^[49] W listopadzie 1521 r. armia cesarsko-papieska pod dowództwem Prospera Colonny i markiza Pescary zdobyła Mediolan i przywróciła Francesco Sforzę jako księcia. ^[50] Po śmierci Leona w grudniu Adrian VIzostał wybrany na papieża 9 stycznia 1522 r., a francuska próba odbicia Mediolanu zakończyła się klęską pod Bicocca 27 kwietnia.

W maju 1522 roku Anglia przystąpiła do sojuszu cesarskiego i wypowiedziała wojnę Francji. ^[52] Wenecja opuściła wojnę w lipcu 1523 r., natomiast Adrian zmarł w listopadzie, a jego następcą został Klemens VII , który bez powodzenia próbował wynegocjować zakończenie walk. Chociaż Francja straciła pozycję w Lombardii i została najechana przez armie angielskie, cesarskie i hiszpańskie, jej przeciwnicy mieli różne cele i nie skoordynowali swoich ataków. Ponieważ polityka papieska miała na celu zapobieżenie temu, by Francja lub Cesarstwo stały się zbyt potężne, pod koniec 1524 r. Klemens potajemnie sprzymierzył się z Franciszkiem, umożliwiając mu przeprowadzenie kolejnej ofensywy przeciwko Mediolanowi. 24 lutego 1525 r. armia francuska poniosła druzgocącą klęskę pod Pawią , podczas której Franciszek został schwytany i uwięziony w Hiszpanii.

Doprowadziło to do gorączkowych manewrów dyplomatycznych w celu zapewnienia jego uwolnienia, w tym francuskiej misji do Sulejmana Wspaniałego z prośbą o pomoc osmańską . Chociaż Suleiman uniknął zaangażowania przy tej okazji, był to początek długotrwałych, choć często nieuznawanych, stosunków francusko-tureckich. ^[54] Franciszek został ostatecznie zwolniony w marcu 1526 po podpisaniu traktatu madryckiego , w którym zrzekł się francuskich roszczeń do Artois , Mediolanu i Burgundii

Wojna Ligi Cognac

Dalsze informacje: Wojna Ligi Cognac

Kiedy Franciszek był wolny, jego Rada zrzekła się traktatu madryckiego, twierdząc, że warunków wymuszonych pod przymusem nie można uznać za wiążące. Zaniepokojony tym, że władza cesarska stanowi teraz zagrożenie dla papieskiej niepodległości, 22 maja 1526 r. Klemens VII utworzył Ligę Koniakową , której członkami byli Francja, Państwo Kościelne, Wenecja, Florencja i Mediolan. ^[56] Wielu żołnierzy cesarskich było bliskich buntu, ponieważ od miesięcy nie otrzymywali zapłaty, a książę Urbino , dowódca armii Ligi, miał nadzieję wykorzystać to zamieszanie. Jednak zwlekał z podjęciem ofensywy w oczekiwaniu na dodatkowe posiłki szwajcarskie.

Chociaż Liga odniosła łatwe zwycięstwo 24 czerwca, kiedy Wenecjanie zajęli Lodi , to opóźnienie pozwoliło Karolowi zebrać nowe wojska i wesprzeć mediolańską rewoltę przeciwko Francesco Sforzie, który ponownie został zmuszony do wygnania. We wrześniu Karol sfinansował atak na Rzym rodziny Colonna , która rywalizowała z rywalem Orsinis o kontrolę nad miastem, a Klemens był zmuszony zapłacić im za wycofanie się. Chcąc odbić Mediolan, Franciszek najechał Lombardię na początku 1527 r. z armią finansowaną przez Henryka VIII, który miał nadzieję, że w ten sposób zdobędzie papieskie poparcie dla rozwodu z jego pierwszą żoną, Katarzyną Aragońską

W maju wojska cesarskie, z których wielu było zwolennikami Marcina Lutra, splądrowały Rzym i oblegały Klemensa w Zamku Świętego Anioła , podczas gdy Urbino i armia Ligi siedzieli na zewnątrz i nie interweniowali. ^[59] Chociaż Francuzi pomaszerowali na południe, by odciążyć Rzym, było już za późno, aby uniemożliwić Klemensowi zawarcie pokoju z Karolem V w listopadzie. ^[60] Tymczasem Wenecja, największe i najpotężniejsze z państw włoskich, które posiadało również najskuteczniejszą armię, odmówiła teraz wysłania więcej wojsk do Ligi. Osłabiony stratami w latach 1509-1517, a jego posiadłości morskie są coraz bardziej zagrożone przez Osmanów pod wodzą Andrei GrittiRzeczpospolita starała się zachować neutralność i po 1529 r. unikała udziału w walkach.

Wspierany przez flotę genueńską, w kwietniu 1528 r. Francuski oddział ekspedycyjny oblegał Neapol , zanim choroba zmusiła ich do wycofania się w sierpniu. Obie strony pragnęły teraz zakończyć wojnę i po kolejnej klęsce Francji pod Landriano 21 czerwca 1529 r. Franciszek uzgodnił w sierpniu traktat z Cambrai z Karolem. Znany jako "Pokój dam", ponieważ został wynegocjowany przez matkę Franciszka, Ludwikę Sabaudzką i ciotkę Karola Małgorzatę , Franciszek uznał Karola za władcę Mediolanu, Neapolu, Flandrii i Artois. ^[62] Wenecja również zawarła pokój, pozostawiając jedynie Florencję, która w 1527 r. wypędziła władców Medyceuszy . W Boloniilatem 1529 roku Karol V został królem Włoch ; zgodził się przywrócić Medyceuszy w imieniu papieża Klemensa, który sam był Medyceuszem, i po długim oblężeniu Florencja poddała się w sierpniu 1530 r.

Przed 1530 rokiem ingerencja obcych mocarstw we Włoszech była postrzegana jako problem krótkoterminowy, ponieważ nie były one w stanie jej utrzymać w czasie; na przykład francuskie podboje Neapolu w 1494 i 1501 oraz Mediolanu w 1499 i 1515 zostały szybko odwrócone. Z drugiej strony Wenecja była powszechnie postrzegana przez inne państwa jako największe zagrożenie, ponieważ była potęgą włoską . Wielu zakładało, że prymat ustanowiony w Bolonii przez Karola V we Włoszech również wkrótce minie, ale zamiast tego był to początek długiego okresu dominacji imperialnej. Jednym z czynników było wycofanie się Wenecji ze spraw włoskich po 1530 roku na rzecz ochrony swojego imperium morskiego przed ekspansją osmańską.

Wojna włoska 1536-1538

Dalsze informacje: Wojna włoska 1536-1538

Cesarz Karol V , około 1548 r

Na mocy traktatu z Cambrai Francesco Sforza został przywrócony na stanowisko księcia Mediolanu; ponieważ nie miał dzieci, stwierdzono również, że Karol V odziedziczy księstwo po jego śmierci, która nastąpiła 1 listopada 1535 r. Franciszek odmówił przyjęcia tego, argumentując, że Mediolan był słusznie jego wraz z Genuą i Asti , [d ] i ^ponownie przygotowany na wojnę. ^[65] W kwietniu 1536 r. elementy popierające Valois w Asti wypędziły cesarski garnizon, a armia francuska pod dowództwem Philippe de Chabot zajęła Turyn , chociaż nie udało im się zdobyć Mediolanu.

W odpowiedzi armia hiszpańska najechała Prowansję i zdobyła Aix 13 sierpnia 1536 r., Przed wycofaniem się z bezowocnej wyprawy, która skierowała zasoby z Włoch, gdzie sytuacja stała się poważniejsza. Sojusz francusko-osmański z 1536 r . , kompleksowy traktat obejmujący szeroki zakres kwestii handlowych i dyplomatycznych, również zgodził się na wspólny atak na Genuę z francuskimi siłami lądowymi wspieranymi przez flotę osmańską.

Ponieważ garnizon w Genui został niedawno wzmocniony, podczas gdy planowane powstanie wewnętrzne nie doszło do skutku, Francuzi zamiast tego zajęli miasta Pinerolo , Chieri i Carmagnola w Piemoncie. Walki trwały we Flandrii i północnych Włoszech przez cały 1537 r., Podczas gdy flota osmańska napadała na obszary przybrzeżne wokół Neapolu, budząc obawy przed inwazją w całych Włoszech. Papież Paweł III , który zastąpił Klemensa w 1534 r., coraz bardziej pragnął zakończenia wojny i zbliżył obie strony w Nicei w maju 1538 r. ^[68] Rozejm nicejski, podpisany 18 czerwca, zgodził się na dziesięcioletnie wstrzymanie w działaniach wojennych i pozostawił Francję w posiadaniu większości Sabaudii, Piemont i Artois.

Wojna włoska 1542-1546

Dalsze informacje: Wojna włoska 1542-1546

Rozejm z 1538 r. Nie rozwiązał podstawowych napięć między Franciszkiem, który nadal twierdził, że Mediolan, a Karolem, który nalegał, aby przestrzegał traktatów z Madrytu i Cambrai. Ich związek rozpadł się w 1540 roku, kiedy Karol uczynił swojego syna Filipa księciem Mediolanu, wykluczając w ten sposób jakąkolwiek możliwość powrotu do Francji. ^[70] W 1541 roku Karol dokonał katastrofalnego ataku na osmański port w Algierze , co poważnie osłabiło jego wojsko i skłoniło Sulejmana do reaktywowania francuskiego sojuszu. Przy wsparciu osmańskim 12 lipca 1542 r. Franciszek ponownie wypowiedział wojnę Świętemu Cesarstwu Rzymskiemu, rozpoczynając wojnę włoską w latach 1542-46 . ^[71]

W sierpniu armie francuskie zaatakowały Perpignan na granicy hiszpańskiej, a także Artois, Flandrię i Luksemburg , będące własnością Valois przed 1477 r. Opór imperialny okazał się znacznie groźniejszy niż oczekiwano, a większość tych ataków została łatwo odparta, aw 1543 r. Henryk VIII sprzymierzył się z Karolem i zgodził się wesprzeć jego ofensywę we Flandrii. Żadna ze stron nie poczyniła dużych postępów i chociaż połączona flota francusko-osmańska pod dowództwem Hayreddina Barbarossy zdobyła Niceę 22 sierpnia i oblegała cytadelę, nadejście zimy i obecność floty hiszpańskiej zmusiły ich do wycofania się. ^[71]Wspólny atak wojsk chrześcijańskich i islamskich na chrześcijańskie miasto uznano za szokujące, zwłaszcza gdy Franciszek zezwolił Barbarossie na wykorzystanie francuskiego portu w Tulonie jako bazy zimowej.

14 kwietnia 1544 r. armia francuska dowodzona przez Franciszka, hrabiego Enghien , pokonała wojska cesarskie pod Ceresole , co było zwycięstwem o ograniczonej wartości strategicznej, ponieważ nie poczynili postępów w innych częściach Lombardii. ^[73] Pozycja Cesarstwa została dodatkowo wzmocniona pod Serravalle w czerwcu, kiedy Alfonso d'Avalos pokonał siły najemników dowodzone przez florenckiego wygnańca Piero Strozziego w drodze na spotkanie z Enghien. Armia angielska zdobyła Boulogne 10 września, podczas gdy siły imperialne zbliżyły się na odległość 100 kilometrów (60 mil) od Paryża. ^[74] Jednakże, gdy jego skarbiec był wyczerpany i zaniepokojony potęgą marynarki osmańskiej wMorzu Śródziemnym , 14 września Karol zawarł z Franciszkiem traktat w Crépy, który zasadniczo przywrócił sytuację do stanu panującego w 1542 r. Porozumienie wykluczyło Henryka VIII, którego wojna z Francją trwała do zawarcia przez oba kraje pokoju w 1546 r. i potwierdzenia jego posiadania Boulogne.

Wojna włoska 1551-1559

Dalsze informacje: Wojna włoska 1551-1559

Franciszek zmarł 31 marca 1547 r., a jego następcą został jego syn, Henryk II, król Francji . ^[74] Kontynuował próby przywrócenia francuskiej pozycji we Włoszech, zachęcany przez włoskich wygnańców i jego kuzyna Franciszka, księcia Guise , który zasiadł na tronie Neapolu przez swojego dziadka René II, księcia Lotaryngii . ^[76] Henryk po raz pierwszy wzmocnił swoją pozycję dyplomatyczną, reaktywując sojusz francusko-osmański i wspierając zdobycie Trypolisu w sierpniu 1551 r. ^[77] Pomimo swojego pobożnego osobistego katolicyzmu i prześladowań hugenotów "heretyków" w domu, w styczniu 1552 r. podpisał Traktat z Chambord z kilkomaProtestanccy książęta w Cesarstwie, co dało mu kontrolę nad trzema biskupstwami Toul , Verdun i Metz

Po wybuchu drugiej wojny szmalkaldzkiej w marcu 1552 r. wojska francuskie zajęły Trzy Biskupstwa i najechały Lotaryngię . ^[79] W 1553 r. siły francusko-osmańskie zdobyły genueńską wyspę Korsykę , podczas gdy wspierani przez żonę Henryka, Katarzynę Medycejską , wygnańcy z Toskanii wspierani przez Francję przejęli kontrolę nad Sieną. Doprowadziło to Henryka do konfliktu z władcą Florencji, Cosimo de 'Medici , który 2 sierpnia 1554 pokonał armię francuską pod Marciano ; chociaż Siena utrzymywała się do kwietnia 1555 r., została wchłonięta przez Florencję, aw 1569 r. stała się częścią Wielkiego Księstwa Toskanii

W lipcu 1554 roku Filip II z Hiszpanii został królem Anglii poprzez małżeństwo z Marią I , aw listopadzie otrzymał także od ojca królestwa Neapolu i Sycylii , który ponownie potwierdził go jako księcia Mediolanu. ^[81] W styczniu 1556 Karol formalnie abdykował jako cesarz i podzielił swój majątek; Święte Cesarstwo Rzymskie trafiło do jego brata Ferdynanda I , podczas gdy Hiszpania, jej terytoria zamorskie i Niderlandy Hiszpańskie zostały przydzielone Filipowi. W ciągu następnego stulecia Neapol i Lombardia stały się głównym źródłem ludzi i pieniędzy dla hiszpańskiej armii Flandrii podczas wojny osiemdziesięcioletniej 1568-1648

Anglia przystąpiła do wojny w czerwcu 1557 r., A uwaga przeniosła się do Flandrii, gdzie armia hiszpańska pokonała Francuzów pod St. Quentin 10 sierpnia. ^[83] Mimo to w styczniu 1558 roku Francuzi zajęli Calais ; w posiadaniu Anglików od 1347 r., jego utrata poważnie zmniejszyła ich przyszłą zdolność do bezpośredniej interwencji w Europie kontynentalnej. ^[83] W czerwcu zdobyli również Thionville , ale negocjacje pokojowe już się rozpoczęły, a Henryk został pochłonięty wewnętrznym konfliktem, który doprowadził do francuskich wojen religijnych w 1562 r. ^[84] Traktat z Cateau-Cambrésis z 3 kwietnia 1559 r. przyniósł Włochom wojny do końca. ^[85]Korsyka wróciła do Genui, podczas gdy Emmanuel Philibert, książę Sabaudii , ponownie ustanowił stan Sabaudii w północnych Włoszech jako niezależną jednostkę. Francja zachowała Calais i trzy biskupstwa, podczas gdy inne przepisy zasadniczo przywróciły sytuację do tej z 1551 r. Ostatecznie Henryk II i Filip II zgodzili się poprosić papieża Piusa IV o uznanie Ferdynanda za cesarza i ponowne zwołanie Soboru Trydenckiego

Następstwa

Europejski układ sił zmienił się znacząco podczas wojen włoskich. Potwierdzenie władzy francuskiej we Włoszech około 1494 r. Doprowadziło Austrię i Hiszpanię do przyłączenia się do antyfrancuskiej ligi, która utworzyła "pierścień Habsburgów" wokół Francji (Niderlandy, Aragonia, Kastylia, Cesarstwo) poprzez dynastyczne małżeństwa, które ostatecznie doprowadziły do ????wielkiego dziedzictwa Karol V. ^[87] Z drugiej strony ostatnia wojna włoska zakończyła się podziałem Cesarstwa Habsburgów między Habsburgów hiszpańskich i austriackich po abdykacji Karola V. Filip II Hiszpański był spadkobiercą królestw posiadanych przez Karola V w Hiszpania, południowe Włochy i Ameryka Południowa. Ferdynand I był następcą Karola V w Świętym Cesarstwie Rzymskim rozciągającym się od Niemiec po północne Włochy i został suo iurekról monarchii habsburskiej . Niderlandy Habsburgów i Księstwo Mediolanu pozostały w unii personalnej z królem Hiszpanii, pozostając jednocześnie częścią Świętego Cesarstwa Rzymskiego.

Podział cesarstwa Karola V wraz z ekspansją państwa francuskiego nad Pas-de-Calais i Trzema Biskupstwami był dla Francji pozytywnym skutkiem. Jednak Habsburgowie zdobyli prymat w Europie i we Włoszech kosztem francuskich Valois. W rzeczywistości, aby osiągnąć ten cel obronny, Francja została zmuszona do zakończenia sprzeciwu wobec potęgi Habsburgów i rezygnacji z roszczeń we Włoszech. Henryk II przywrócił także stan Sabaudzki Emmanuelowi Philibertowi , który osiedlił się w Piemoncie, a Korsykę Republice Genui . Z tego powodu zakończenie wojen włoskich dla Francji jest uważane za wynik mieszany.

Pod koniec wojen Włochy były w dużej mierze podzielone między wicekrólestwa hiszpańskich Habsburgów na południu i formalne lenna austriackich Habsburgów na północy. ^[88] Najbardziej znaczącą władzą włoską po lewej stronie było papiestwo w środkowych Włoszech , które utrzymywało duże wpływy kulturowe i polityczne podczas reformacji katolickiej . Sobór Trydencki, zawieszony w czasie wojny, został ponownie zwołany na mocy traktatów pokojowych i zakończył się w 1563 roku.

Interpretacje

Podobnie jak w przypadku Francji, wynik Habsburgów jest również różnie interpretowany. Wielu historyków XX wieku, w tym Garrett Mattingly , Eric Cochrane i Manuel F. Alvarez, określiło pokój w Cateau-Cambrésis jako początek hiszpańskiej hegemonii we Włoszech. ^[89] Zgodnie z tym poglądem, podział imperium Habsburgów po abdykacji Karola V osłabił pozycję Świętego Cesarstwa Rzymskiego we Włoszech na korzyść Hiszpanii, tak że pokój był głównie zwycięstwem tej ostatniej. Jednak w historiografii XXI wieku następuje ponowne rozważenie tematu. Christine Shaw w jej poprawionych Wojnach włoskich (1494-1559) , Micheal J. Levin w Agents of Empire i William Reger w Limits of Empire, odrzucić koncepcję hegemonii hiszpańskiej na tej podstawie, że zbyt wiele ograniczeń uniemożliwiło Hiszpanii dominację na półwyspie i utrzymywać, że inne mocarstwa również miały duże wpływy we Włoszech po 1559 roku.

Według Christine Shaw to podwójna ochrona Hiszpanii i Świętego Cesarstwa Rzymskiego została ustanowiona we Włoszech po Cateau-Cambrésis. Wśród historyków włoskich podobny pogląd prezentował Salvatore Puglisi (in le prime strette dell'Austria in Italia ), który w wyniku wojen pojmował początek potęgi austriackiej i hiszpańskiej Habsburgów we Włoszech. Według Angelantonio Spagnolettiego w jego Principi Italiani e Spagna nell'eta barocca, powtarzając Benedetto Croce w swoich pracach na temat barokowych Włoch, papiestwo i Hiszpania wyłoniły się jako dwie główne siły na półwyspie po Cateau-Cambrésis. Ich zdaniem pozycję papiestwa umocniło zakończenie Soboru Trydenckiego i początek kontrreformacji. Peter J. Wilson pisze, że trzy nakładające się i konkurujące ze sobą sieci feudalne, cesarska, hiszpańska i papieska, zostały potwierdzone we Włoszech w wyniku zakończenia wojen. Terminy takie jak "refeudalizacja" ( rifeudalizzazione ) były również używane przez autorów włoskich do opisania sytuacji politycznej i społeczno-gospodarczej Włoch po 1559 r.

W dłuższej perspektywie prymat Habsburgów we Włoszech nadal istniał, ale różnił się znacznie ze względu na zmianę dynastii w Austrii i Hiszpanii. Po europejskich wojnach o sukcesję, Habsburg-Lotaryngia w Austrii przejęła bezpośrednią lub pośrednią kontrolę nad lennami cesarskich Włoch, podczas gdy południe przeszło pod kadecką gałąź hiszpańskich Burbonów. Francja wróciłaby do Włoch, by zmierzyć się z potęgą Habsburgów, najpierw za Ludwika XIV, a później za Napoleona, ale dopiero zjednoczenie Włoch trwale usunęłoby obce mocarstwa z półwyspu.

Charles Tilly scharakteryzował wojny włoskie jako kluczową część swojej teorii tworzenia państw , ponieważ wojny pokazały wartość dużych armii i najwyższej technologii wojskowej. ^[92] W Coercion, Capital, and European States, AD 990-1992 Tilly argumentuje, że "kompleksowy europejski system państwowy" można rozsądnie datować na wojny włoskie.

Wojskowy

Wojny włoskie stanowiły rewolucję w technologii i taktyce wojskowej, a niektórzy historycy sugerują, że stanowią one punkt podziału między współczesnymi i średniowiecznymi polami bitew. ^[93] Współczesny historyk Francesco Guicciardini napisał o początkowej inwazji francuskiej w 1494 r., że ".wybuchły nagłe i gwałtowne wojny, kończące się podbojem państwa w czasie krótszym niż zwykle zajmowało zajęcie willi. Oblężenie i zajęcie miasta stało się niezwykle szybkie i osiągnięte nie w miesiącach, ale w dniach i godzinach". ^[94]

Piechota przeszła głęboki rozwój podczas wojen włoskich, ewoluując od podstawowej siły uzbrojonej w piki i halabardy do bardziej elastycznego układu arkebuzierów , pikinierów i innych oddziałów. Podczas gdy landsknechci i szwajcarscy najemnicy nadal dominowali we wczesnej fazie wojen, wojna włoska z 1521 r. Pokazała siłę zmasowanej broni palnej w formacjach szczupaków i śrutów .

Potyczka między siłami francuskimi i hiszpańskimi w 1503 roku po raz pierwszy zademonstrowała przydatność arkebuzów w bitwie. Hiszpański generał Gonzalo de Córdoba sfingował odwrót, zwabiając kontyngent francuskich zbrojnych między dwie grupy swoich arkebuzierów. Gdy armia francuska wkroczyła między strzelców, salwy kul uderzyły ich w obie flanki. Zanim Francuzi zdążyli zaatakować wrażliwych arkebuzierów, szarża hiszpańskiej kawalerii rozbiła siły francuskie i zmusiła ich do odwrotu. Podczas gdy armia francuska uciekła, Hiszpanie zadali ciężkie straty.

Użycie broni palnej podczas wojen włoskich było tak skuteczne, że Niccolo Machiavelli , często określany jako wróg używania arkebuzów, napisał w swoim traktacie o sztuce wojny , że wszyscy obywatele miasta powinni wiedzieć, jak strzelać z broni palnej.

Weterani stali się konkwistadorami

Wielu konkwistadorów , takich jak Hernán Cortés , rozważało Włochy, zanim zdecydowało się służyć w Ameryce hiszpańskiej , podczas gdy duża liczba weteranów z Neapolu i południowych Włoch wyemigrowała tam później, jako koloniści lub żołnierze. ^[97] Doświadczenie we Włoszech było często uważane za warunek wstępny zatrudnienia w wojsku, chociaż kronikarz Gonzalo Fernández de Oviedo y Valdés twierdził, że ci, którzy to zrobili, musieli "nie stać się bogaci,. przegrać bogactwa lub [w jakiś sposób] je stracić ", a sugerowane warunki w obu Amerykach były znacznie trudniejsze. Francisco Sebastián, włoski weteran, który towarzyszył Hernando de Soto w jego wyprawie do Ameryki Północnej, zgodził się z tą oceną, w dużej mierze dlatego, że "nie można było uzyskać grabieży wartości" od mieszkańców.

Do włoskich weteranów należeli Diego Velázquez de Cuéllar , ^który podbił Kubę w 1511 r., Francisco de Carvajal i Pedro de Valdivia , obaj walczyli pod Pawią w 1526 r. Carvajal i Valdivia służyli z braćmi Pizarro w Peru podczas ich konfliktu z hiszpańskim rywalem. Diego de Almagro w 1538 r. Carvajal pozostał z Pizarros, podczas gdy Valdivia rozpoczął podbój Chile i wywołał wojnę z Arauco . Obaj mężczyźni walczyli po przeciwnych stronach w bitwie pod Jaquijahuana w 1548 roku ; Carvajal został stracony po wzięciu do niewoli, podczas gdy Valdivia zmarł w 1553 roku w Tucapel

Kawaleria

Ciężka kawaleria , ostateczna ewolucja w pełni opancerzonego średniowiecznego rycerza , pozostała znaczącymi graczami na polach bitew wojen włoskich. W dużej mierze dzięki doskonałym koniom francuscy żandarmi generalnie odnosili sukcesy w walce z ciężkimi oddziałami konnymi z innych stanów, ale byli bardzo wrażliwi na pikinierów. Hiszpanie używali do potyczek ciężkiej i lekkiej kawalerii, czyli Jinetes

Artyleria

Artyleria, zwłaszcza artyleria polowa, stała się w czasie wojen nieodzowną częścią każdej pierwszorzędnej armii. Kiedy Karol VIII dokonał inwazji w 1494 r., przywiózł ze sobą pierwszy prawdziwie mobilny pociąg oblężniczy złożony z kulwerinów i bombardowań . Obejmował różne innowacje, takie jak mocowanie dział na powozach kołowych, ciągniętych przez konie, a nie woły, jak to było w zwyczaju, co pozwoliło na ich rozmieszczenie przeciwko twierdzy wroga po przybyciu. ^[100] Ruchliwość ta wynikała z ich lekkości, uzyskanej dzięki zastosowaniu metod odlewania dzwonów kościelnych z brązu. ^[101] Być może najważniejszym ulepszeniem było stworzenie żelaznej kuli armatniej zamiast kamiennych kul, które często rozbijały się przy uderzeniu. ^[102]Ta kombinacja oznaczała, że ??Karol mógł w ciągu godziny zrównać z ziemią zamki, które opierały się oblężeniom przez miesiące, a nawet lata.

Historiografia

Wojny włoskie są jednym z pierwszych poważnych konfliktów, dla których dostępne są obszerne współczesne relacje osób biorących udział w wojnach, głównie dzięki obecności piśmiennych i często bardzo dobrze wykształconych dowódców. Wynalazek nowoczesnego druku , który miał mniej niż sto lat, niewątpliwie również odegrał dużą rolę w upamiętnianiu konfliktu. Główni historycy tego okresu to Francesco Guicciardini i Paolo Sarpi