Hiszpańskie podboje - Podbój Chiapas

Imperium Hiszpańskie
Zobacz : Portal Imperium Hiszpańskiego (na Wikipedii)
Zobacz także : Najważniejsze wydarzenia i Hiszpańskie Podboje | Podziały administracyjne, w tym: Wicekrólestwa, Kapitanaty Generalne, Gubernatorstwa, Audiencje | Gospodarka, w tym: Pieniądze Ameryki Hiszpańskiej | Wojsko i Konkwistadorzy | Społeczeństwo i Instytucje Imperium, (w tym Ameryka Hiszpańska) |

Hiszpańskie Podboje (najważniejsze wydarzenia)
Zobacz też: Hiszpańskie kampanie kolonialne

Imperium Majów - Hiszpański Podbój Chiapas

Hiszpański podbój Chiapas ^{[nb
1]} był kampanią podjętą przez hiszpańskich konkwistadorów przeciwko późnej postklasycznej mezoamerykańskiej polityce na terytorium, które jest obecnie włączone do współczesnego meksykańskiego stanu Chiapas . Region jest zróżnicowany fizycznie i obejmuje wiele obszarów górskich, w tym Sierra Madre de Chiapas i Montanas Centrales (Central Highlands), południową równinę przybrzeżną znaną jako Soconusco i środkową depresję utworzoną przez drenaż rzeki Grijalva .

Przed podbojem hiszpańskim Chiapas było zamieszkane przez różne ludy tubylcze, w tym Zoques , różne ludy Majów , takie jak Lakandon Ch'ol i Tzotzil , oraz niezidentyfikowaną grupę zwaną Chiapanecas. Soconusco zostało włączone do Imperium Azteków , z centrum w Dolinie Meksyku i zapłaciło daninę Aztekom. Wiadomości o obcych po raz pierwszy dotarły do ??regionu, gdy Hiszpanie penetrowali i obalili imperium Azteków. Na początku lat dwudziestych XVI wieku kilka hiszpańskich ekspedycji przemierzyło Chiapas drogą lądową, a hiszpańskie statki badały wybrzeże Pacyfiku. Pierwsze górskie miasto kolonialne w Chiapas, San Cristóbal de los Llanos , zostało założone przezPedro de Portocarrero w 1527 r. W ciągu roku panowanie hiszpańskie rozszerzyło się na górne dorzecze rzeki Grijalva, Comitán i dolinę Ocosingo . Ustanowiono prawa Encomienda chociaż na wcześniejszych etapach podboju były one niewiele większe niż prawa do najazdów na niewolników.

Kolonialna prowincja Chiapa została założona przez Diego Mazariegosa w 1528 r. Wraz z reorganizacją istniejących encomiendas i jurysdykcji kolonialnych oraz zmianą nazwy San Cristóbal na Villa Real i przeniesieniem jej do Jovel . Nadmierne hiszpańskie żądania daniny i pracy wywołały bunt rdzennych mieszkańców, którzy próbowali zagłodzić Hiszpanów. Konkwistadorzy _rozpoczęli karne naloty, ale tubylcy opuścili swoje miasta i uciekli w niedostępne regiony. Wewnętrzne podziały wśród Hiszpanów doprowadziły do ????ogólnej niestabilności w prowincji; ostatecznie frakcja Mazariego uzyskała ustępstwa od Korony Hiszpańskiej, które pozwoliły na podniesienie Villa Real do rangi miasta, jako Ciudad Real, oraz ustanowienie nowych praw promujących stabilność w nowo podbitym regionie.

Geografia

Główny artykuł: Chiapas § Geografia

Meksykański stan Chiapas zajmuje skrajny południowy wschód od Meksyku , zajmując powierzchnię 74 415 kilometrów kwadratowych (28 732 2). Od zachodu graniczy z meksykańskimi stanami Oaxaca i Veracruz , a od północy z Tabasco . Graniczy od wschodu z Gwatemalą ; południowa granica składa się z 260 kilometrów (160 mil) wybrzeża Pacyfiku . ^[2] Chiapas jest zróżnicowane geograficznie i kulturowo. ^[3] Obejmuje dwa główne regiony górskie: na południu Sierra Madre de Chiapas , aw środkowym Chiapas Montanas Centrales(Środkowe Wyżyny). Dzieli je Depresión Central, w którym znajduje się zlewnia rzeki Grijalva . ^[4] Wyżyny Sierra Madre rosną z zachodu na wschód, z najwyższymi górami w pobliżu granicy z Gwatemalą. ^[5]

Strefa przybrzeżna Soconusco leży na południe od Sierra Madre de Chiapas ^[6] i składa się z wąskiej równiny przybrzeżnej i podnóża Sierra Madre. Chociaż cały pas przybrzeżny jest często określany jako Soconusco, właściwe Soconusco to południowo-wschodnia część charakteryzująca się wilgotnym klimatem tropikalnym i bogatymi gruntami rolnymi. ^[4] Północno-zachodnia część pasa wybrzeża charakteryzująca się suchszym klimatem była historycznie określana jako El Despoblado ("Bezludni"); jest obecnie ogólnie określany jako Region Wybrzeża Przesmyku ( hiszpański : Istmo-Costa ). ^[7]

Depresión Central składa się ze zlewni o długości około 200 kilometrów (120 mil) i różnej szerokości od 30 do 60 kilometrów (19 do 37 mil). Rzeka Grijalva jest zasilana drenażem z gór Cuchumatanes w Gwatemali oraz z obu regionów górskich Chiapas, zwłaszcza z Sierra Madre. Na rozległych równinach panuje gorący klimat z umiarkowanymi opadami deszczu. Sama Depresión Central jest podzielona na dwie strefy, wschodnią jest dolina Grijalva, rozciągająca się od granicy z Gwatemalą do Kanionu Sumidero ; ^[5]strefa zachodnia to Meseta Central lub Płaskowyż Centralny, w czasach kolonialnych określany jako Valle de Jiquipilas y Cintalapa. Ten region wysokich równin blokuje przepływ rzeki Grijalva, która przecięła sobie drogę do Tabasco za pomocą kanionu Sumidero. ^[8] Los Chimalapas to kolejny region górski na północnym krańcu Mesety Centralnej i graniczący z Oaxaca; jest uważany za pierwszy wzrost Sierra Madre. ^[9]

Wyżyny Centralne wznoszą się gwałtownie na północ od Grijalvy, do maksymalnej wysokości 2400 metrów (7900 stóp), a następnie stopniowo opadają w kierunku Półwyspu Jukatan . Są poprzecinane głębokimi dolinami biegnącymi równolegle do wybrzeża Pacyfiku i posiadają złożony system odwadniający, który zasila zarówno rzekę Grijalva, jak i rzekę Lacantún , która wpływa do rzeki Usumacinta . ^[10] Central Highlands charakteryzują się wysokimi opadami deszczu i zróżnicowaną roślinnością zależną od wysokości, w tym lasy sosnowe na dużych wysokościach , górskie lasy tropikalne i nizinne lasy tropikalne dalej na północ i wschód w kierunku równin Tabasco i Petén .^[11] Na wschodnim krańcu Central Highlands znajduje się Las Lacandon , który jest w dużej mierze górzysty z nizinnymi równinami tropikalnymi na najbardziej wysuniętym na wschód krańcu.

Chiapas przed podbojem

Najwcześniejszymi ludzkimi mieszkańcami Chiapas byli zbieracze żyjący na północnych wyżynach i wzdłuż wybrzeża od około 6000 pne do około 2000 pne. ^[13] Przez mniej więcej ostatnie dwa tysiąclecia pne większość terytorium, które obecnie obejmuje stan Chiapas, była okupowana przez ludy posługujące się językiem zoque . Stopniowo osoby mówiące po Majach zaczęły najeżdżać ze wschodu, a od około 200 rne Chiapas było mniej więcej równo podzielone między Zoques w zachodniej połowie i Majów we wschodniej połowie; ta dystrybucja trwała aż do czasu podboju hiszpańskiego. ^[14]

Szeroki pas zachodniego Chiapas był w posiadaniu Zoques, obejmujący Depresión Central, środkowy basen Grijalva, Chimalapas i części wybrzeża Pacyfiku. ^[15] Głównymi osadami Zoque w Depresión Central były Copainalá , Mezcalapa , Quechula i Tecapatán . Ich osady po zachodniej stronie rzeki Grijalva obejmowały Citalapa , Jiquipilas , Ocozocuautla i dolinę Corzos. Coyatocmó było małą osadą Zoque, która wyrosła na nowoczesną stolicę stanu, Tuxtla Gutiérrez . ^[16]Aztekowie pobierali daninę od Zoques i zdominowali szlaki handlowe przebiegające przez ich terytorium. ^[17] W czasach prekolumbijskich Depresión Central obejmowało dwa największe miasta regionu, Chiapa i Copanaguastla . ^[7] Obszar wokół Chiapa de Corzo był okupowany przez Chiapanecas, których pochodzenie etniczne i język są nieznane. ^[18]Chiapanecas byli potężni militarnie przed podbojem hiszpańskim; zmusili wiele ważnych osad Zoque do płacenia im daniny i skutecznie oparli się włączeniu do Imperium Azteków. Terytorium Chiapaneca leżało między terytoriami Zoques i Tzotzil Maya, w górnym i środkowym dorzeczu Grijalva; ich głównymi osadami były Acala, Chiapa, Ostuta, Pochutla i Suchiapa.

Centralne wyżyny były okupowane przez wiele ludów Majów ^[18] , w tym Tzotzil , którzy byli podzieleni na kilka prowincji; mówiono, że prowincja Chamula ma pięć ściśle zgrupowanych małych miasteczek. ^[19] Tojolabal byli kolejnym ludem Majów, z terytorium wokół Comitan . ^[20] Majowie Coxoh zajmowali terytorium w górnym biegu dorzecza Grijalva, w pobliżu granicy z Gwatemalą ^[21] i byli prawdopodobnie podgrupą Tojolabal. ^[22] Soconusco było ważnym szlakiem komunikacyjnym między wyżynami środkowego Meksyku a Ameryką Środkową. Została podbita przez Trójprzymierze Azteków pod koniec XV wieku pod panowaniem cesarza Ahuizotla [ ^23] i zapłaciła daninę w kakao . ^[4] Lakandon mówiący po cholańsku (nie mylić ze współczesnymi mieszkańcami Chiapas o tej nazwie) kontrolował terytorium wzdłuż dopływów rzeki Usumacinta, obejmujące wschodnie Chiapas i południowo-zachodnie Petén w Gwatemali . ^[24] Lakandonowie cieszyli się wśród Hiszpanów złą reputacją.

Preludium do podboju

Plotki o obcych na wybrzeżu Atlantyku dotarły do ??Chiapas na długo przed fizyczną obecnością Hiszpanów w regionie. Następnie posłańcy od cesarza Azteków , Montezumy II , do Majów K'iche' z Wyżyny Gwatemali , ostrzegali ich, aby przygotowywali się do wojny z hiszpańskimi intruzami. Wkrótce potem nadeszła wiadomość, że wielka stolica Azteków, Tenochtitlan , padła ofiarą konkwistadorów . ^[26] Ambasada mieszana, w której skład wchodzili Chiapanecas, K'iche's i Kaqchikel Maya , odwiedziła Hernana Cortésa w niedawno podbitej stolicy Azteków i została dobrze przyjęta. ^[19]

W 1522 roku hiszpańskie statki badały wybrzeże Chiapas na Pacyfiku, kiedy Andrés Nino podążał wzdłuż wybrzeża z Panamy na północny zachód do przesmyku Tehuantepec . ^[27] W grudniu tego roku Cuzcacuatl, który był panem miasta Zinacantan Majów Tzotzil , udał się do hiszpańskiej osady w Villa del Espíritu Santo (współczesne Coatzacoalcos ), aby zawrzeć sojusz z przybyszami.

Strategie, taktyka i uzbrojenie

Głównym celem podboju hiszpańskiego było fizyczne wcielenie rdzennej ludności Chiapas do imperium hiszpańskiego oraz ich duchowe nawrócenie na chrześcijaństwo. Obejmowało to demontaż rdzennych struktur władzy, zniszczenie pogańskich świątyń i bożków, koncentrację rdzennej ludności w scentralizowanych osadach, które można było łatwiej kontrolować i ewangelizować, włączenie tych nowych osad do hiszpańskiego systemu danin i podatków oraz wprowadzenie obrazów chrześcijańskich. Jedna strona tego obejmowała walkę zbrojną i narzucenie siłą hiszpańskiej administracji kolonialnej; religijną stroną tej walki była ogólnie pokojowa konwersja rdzennej ludności na chrześcijaństwo. W Chiapas takie wysiłki ewangelizacyjne były na ogół prowadzone przez zakon dominikanów. Dominikanie zaangażowali się w koncentrację Indian w nowych osadach, budowę kościołów i klasztorów oraz nauczanie religijne tubylców. ^[29]

XVI-wieczni hiszpańscy konkwistadorzy byli uzbrojeni w pałasze , rapiery , kusze , zamki zapałkowe i lekką artylerię. Konkwistadorzy na koniach byli uzbrojeni w lancę o długości 3,7 metra (12 stóp) , która służyła również piechocie jako pika . Zastosowano również różne halabardy i banknoty . Oprócz jednoręcznego miecza używano również wersji dwuręcznej o długości 1,7 metra (5,5 stopy). ^[30] Kusze miały 0,61-metrowe ramiona usztywnione twardym drewnem, rogiem, kością i laską oraz zaopatrzone w strzemię ułatwiające naciąganie cięciwy za pomocą korby i bloczka.^[31] Kusze były łatwiejsze w utrzymaniu niż zamki zapałkowe, zwłaszcza w wilgotnym klimacie tropikalnym. ^[32]

Metalowa zbroja miała ograniczone zastosowanie w gorącym, wilgotnym klimacie tropikalnym. Był ciężki i musiał być stale czyszczony, aby zapobiec rdzewieniu; w bezpośrednim świetle słonecznym metalowa zbroja nagrzewała się nieznośnie. Konkwistadorzy często chodzili bez metalowej zbroi lub zakładali ją tylko bezpośrednio przed bitwą. ^[33] Szybko przyjęli pikowaną bawełnianą zbroję opartą na tej używanej przez ich rodzimych przeciwników i często łączyli to z użyciem prostego metalowego kapelusza bojowego. ^[34] Tarcze były uważane za niezbędne zarówno przez piechotę, jak i kawalerię; ogólnie była to okrągła tarcza docelowa, wypukła w kształcie i wykonana z żelaza lub drewna. Pierścienie mocowały go do ramienia i dłoni. ^[30]

Podczas gdy kolonialny system zaopatrzenia w siłę roboczą encomienda był w trakcie tworzenia, najazdy niewolników stały się częścią cyklu podbojów. Hiszpanie łapali rdzenną ludność, piętnowali ich jako niewolników i handlowali nimi w portach Zatoki Meksykańskiej za konie i broń, umożliwiając dalszy podbój i pozyskiwanie nowych niewolników na handel. ^[35]

Majowie Tzotzil z górzystego stanu Chiapas używali włóczni, rzucanych kamieni, łuków i strzał oraz dużych, elastycznych bawełnianych tarcz, które chroniły wojownika od stóp do głów i które można było zwinąć do przechowywania. Miasta były czasami bronione murami i barykadami, zbudowanymi z ubitej ziemi i kamienia oraz wzmocnionymi pniami drzew. Obrońcy zrzucali z góry kamienie lub polewali atakujących wrzątkiem zmieszanym z wapnem i popiołem. ^[36] Gdy Hiszpanie osiedlili się w Chiapas, opór tubylców przybrał formę ucieczki do niedostępnych regionów.

Podbój Soconusco

Pedro de Alvarado przeszedł przez Soconusco z dużą armią w 1523 roku

Hiszpański konkwistador Pedro de Alvarado przeszedł przez Soconusco ze znaczną siłą w 1523 roku, w drodze na podbój Gwatemali . ^[39] Armia Alvarado składała się z zatwardziałych weteranów podboju Azteków, kawalerii i artylerii; ^[40] było też wielu rdzennych sojuszników z Cholula , Tenochtitlan, Tezcoco , Tlaxcala i Xochimilco . ^[41]Alvarado został przyjęty w pokoju w Soconusco, a mieszkańcy przysięgli wierność Koronie Hiszpańskiej. Poinformowali, że sąsiednie grupy w Gwatemali atakują ich z powodu ich przyjaznego nastawienia do Hiszpanów. List Alvarado do Hernána Cortésa opisujący jego przejście przez Soconusco zaginął, a wiedza o tamtejszych wydarzeniach pochodzi z relacji Bernala Díaza del Castillo , który nie był obecny, ale opowiedział raport Gonzalo de Alvarado. ^[42] Do 1524 r. Alvarado i jego siły całkowicie spacyfikowały Soconusco. ^[43] W ciągu następnych pięćdziesięciu lat poziom populacji rdzennej ludności spadł katastrofalnie w wyniku narażenia na choroby Starego Świata, ^[44]z szacunkowym spadkiem o 90-95%. Mimo to administracja kolonialna zażądała dwukrotnie większej daniny w kakao , niż płacono Aztekom przed inwazją hiszpańską ^[45] , a kakao nadal było ważną uprawą przez cały okres kolonialny. ^[46] Ze względu na gospodarcze znaczenie kakao dla nowej kolonii, Hiszpanie niechętnie przenosili rdzennych mieszkańców z dala od ich założonych sadów kakaowych. W rezultacie mieszkańcy Soconusco rzadziej trafiali do nowych osad reducción , gdzie sadzenie nowej uprawy kakao wymagałoby pięciu lat, aby dojrzeć. ^[47]

Hiszpańska jurysdykcja nad prowincją Soconusco podlegała częstym zmianom. Bezpośrednio po podboju zorganizował ją in encomienda najpierw Hernán Cortés, a następnie Jorge de Alvarado . Do 1530 r. Audiencia Real w Meksyku sprawowała jurysdykcję nad prowincją Soconsusco, która była teraz w posiadaniu encomienda przez Koronę Hiszpańską. Rządzili nim oficerowie kolonialni mianowani w Meksyku. W 1556 Soconusco przeszło pod jurysdykcję Audiencia Real w Gwatemali , z niezależnymi gubernatorami mianowanymi przez Koronę. W latach 1564-69 Soconusco przeszło z powrotem pod jurysdykcję Meksyku, zanim ponownie stało się niezależną prowincją administrowaną przezAudiencia Real w Gwatemali, gdzie pozostawała do końca XVIII wieku. ^[45]

Równie chaotyczna była jurysdykcja kościelna nad mieszkańcami; po raz pierwszy został umieszczony w diecezji Tlaxcala , ale został przeniesiony do diecezji Gwatemali w 1536 r. Zakon Dominikanów działał w Soconusco we wczesnych latach rządów kolonialnych, ale wycofał się w 1545 r. z powodu niskiego poziomu rdzennej ludności i niezdrowego klimat. W 1545 roku stała się częścią diecezji Chiapa . Został zwrócony do Gwatemali w 1561 r. Iz powrotem do Chiapy w 1596 r.

Wyprawy rozpoznawcze, 1524-1525

Luis Marín, 1524

Hiszpańskie drogi wjazdowe do Chiapas, 1523-1525

W 1524 roku Luis Marín poprowadził niewielką grupę na wyprawę zwiadowczą do Chiapas. ^[48] ??Wyruszył z Coatzacoalcos (przemianowanego przez Hiszpanów na Espíritu Santo) ^[49] na wybrzeżu Zatoki Meksykańskiej . ^[19] Jego grupa przeszła przez terytorium Zoque i podążała w górę rzeki Grijalva. W pobliżu współczesnego Chiapa de Corzo partia hiszpańska walczyła i pokonała Chiapanecos. Po tej bitwie Marín udał się na centralne wyżyny Chiapas iw okolicach Wielkanocy bez sprzeciwu mieszkańców przeszedł przez miasto Tzotzil Maya Zinacantan. ^[50] Zinacantecos, wierni swojej przysiędze wierności złożonej dwa lata wcześniej, pomogli Hiszpanom w walce z innymi rdzennymi ludami regionu.^[28]

Marín przybył do Chamula , innego miasta Tzotzil, gdzie początkowo spotkał się z pokojową ambasadą. Marín rozumiał to jako poddanie się mieszkańców, ale gdy próbował wkroczyć do prowincji, napotkał zbrojny opór. ^[19] Hiszpanie odkryli, że po ich zbliżeniu Chamula Tzotzil porzucili swoje ziemie i pozbawili je żywności, próbując zniechęcić najeźdźców. ^[51] Dzień po ich pierwszym podejściu Marín odkrył, że Chamula Tzotzil zgromadzili swoich wojowników na grzbiecie, który był zbyt stromy, aby mogły się wspiąć hiszpańskie konie. Konkwistadorzy spotkali grad kamieni, włóczni, strzał, wrzącej wody zmieszanej z wapnemi popiołu, i znalazł pobliskie miasto bronione przez potężny mur obronny o grubości 1,2 metra, wykonany z kamienia i ziemi i wzmocniony pniami drzew. Tzotzil kpili z Hiszpanów, rzucając w nich małymi ilościami złota i zapraszając ich, by spróbowali zabrać resztę, którą mieli w swoich murach. Hiszpanie szturmowali mur i odkryli, że mieszkańcy zostawili wbite w nie włócznie, aby Hiszpanie myśleli, że wojownicy nadal bronią miasta, kiedy faktycznie wycofali się pod osłoną ulewnego deszczu, który przerwał bitwę. ^[36] Po zajęciu opuszczonej Chamula, hiszpańska wyprawa kontynuowała walkę z sojusznikami pod Huixtan . Mieszkańcy ponownie stawili zbrojny opór, zanim opuścili swoje miasto Hiszpanom. KonkwistadorDiego Godoy napisał, że Indian zabitych lub schwytanych w Huixtan było nie więcej niż 500. Hiszpanie, teraz rozczarowani skąpymi zbiorami, zdecydowali się wycofać do Coatzacoalcos w maju 1524 r. [52 ^]

Wyprawa początkowo miała duże oczekiwania co do napotkania gęsto zaludnionego regionu, który szybko poddałby się hiszpańskim rządom, a tubylcy zostali rozdzieleni w encomienda do konkwistadorów , skutecznie jako niewolnicza siła robocza. Zaciekły opór wyprawy Luisa Marína szybko rozwiał te nadzieje. Jednak w ciągu dwóch lat od tego pierwszego rekonesansu wydawano tytuły encomienda i wykorzystywano je jako uzasadnienie chwytania niewolników. ^[36] Chamulę otrzymał Bernal Díaz, a Zinacantan Francisco de Marmolejo.

Pedro de Alvarado, 1525

Rok później Pedro de Alvarado wkroczył do Chiapas, kiedy przekroczył część lasu Lacandon, próbując połączyć się z ekspedycją kierowaną przez Hernána Cortésa [53 ^] , która przeprawiła się z Zatoki Meksykańskiej do Hondurasu. ^[54] Alvarado przybył do Chiapas z Gwatemali przez terytorium Acala Ch'ol ; nie był w stanie zlokalizować Cortésa, a jego zwiadowcy ostatecznie doprowadzili go do Tecpan Puyumatlan (współczesna Santa Eulalia w Gwatemali) ^[55] w górzystym regionie w pobliżu terytorium Lakandon Ch'ol. ^[53]Mieszkańcy Tecpan Puyumatlan stawiali zaciekły opór przeciwko wyprawie prowadzonej przez Hiszpanów, a Gonzalo de Alvarado napisał, że Hiszpanie ponieśli wiele strat, w tym zabicie posłańców wysłanych w celu wezwania tubylców do złożenia przysięgi lojalności Koronie Hiszpańskiej. ^[20] Po nieudanej próbie zlokalizowania Cortésa, Alvarados wrócili do Gwatemali.

Podbój wyżyn Chiapas, 1527-1547

Wyżynne Chiapas, znane jako Chiapa, podlegało jurysdykcji Nowej Hiszpanii do 1530 roku, kiedy to zostało przeniesione do Gwatemali. W 1540 roku Chiapa stała się na cztery lata samorządną prowincją, po czym ponownie znalazła się pod jurysdykcją Gwatemali. Prowincja Chiapa była zarządzana z Ciudad Real, obecnie znanego jako San Cristóbal de las Casas . ^[6]

Pedro de Portocarrero , młody szlachcic, poprowadził następną wyprawę do Chiapas po Alvarado, ponownie z Gwatemali. Jego kampania jest w dużej mierze nieudokumentowana, ale w styczniu 1528 roku z powodzeniem założył osadę San Cristóbal de los Llanos w dolinie Comitán, na terytorium Majów Tojolabal. ^[56] Służyło to jako baza operacyjna, która pozwoliła Hiszpanom rozszerzyć swoją kontrolę w kierunku doliny Ocosingo . Jedna z nielicznych wzmianek o kampanii Portocarrero sugeruje, że istniał pewien opór tubylców, ale jego dokładna forma i zakres nie są znane. ^[20] Coxoh Maya, którzy zamieszkiwali niewielki obszar wzdłuż rzeki San Gregorio między Comitán a granicą z Gwatemalą, ^[57] zostali prawdopodobnie podbici w 1528 roku.^[58] Hiszpanie skoncentrowali je w pięciu małych reducciones , z których trzy powstały wzdłuż Drogi Królewskiej (hiszp. Camino Real ) biegnącej z San Cristóbal do Santiago de los Caballeros de Guatemala . ^[59] Portocarrero ustanowiło hiszpańskie panowanie nad wieloma osadami Tzeltal i Tojolabal i spenetrowało aż do miasta Tzotzil w Huixtan. Nie udał się dalej na terytorium Tzotzil, ponieważ ziemie te zostały już przekazane in encomienda mieszkańcom Villa de Espíritu Santo. ^[60]

Do 1528 roku na wyżynach Chiapas ustanowiono hiszpańską potęgę kolonialną, a poszczególnym konkwistadorom nadano prawa encomienda . Hiszpańskie panowanie rozciągało się od górnego dorzecza Grijalvy, przez Comitan i Teopisca do doliny Ocosingo. Obszar ten został włączony do dzielnicy Villa de San Cristóbal, w tym także Chamula, Chiapan i Zinacantán. Północ i północny zachód zostały włączone do dystryktu Villa de Espíritu Santo, który obejmował terytorium Ch'ol Maya wokół Tili oraz terytorium Zoque wokół Quechula i Tecpatán . ^[20]

We wczesnych latach podboju prawa encomienda faktycznie oznaczały prawa do grabieży i łapania niewolników, zwykle w postaci grupy konnych konkwistadorów rozpoczynających błyskawiczny nalot niewolników na niczego niepodejrzewające skupisko ludności. ^[61] Więźniowie byliby oznaczani jako niewolnicy i zabierani do portu w celu sprzedaży, aby konkwistadorzy mogli kupować broń, zapasy i konie. W niektórych przypadkach konkwistadorzy związywali starszych, skuwali ich łańcuchami, biczowali i puszczali na nich swoje psy bojowe , aby zmusić tubylców do oddania daniny, takiej jak żywność i odzież.

Diego Mazariego, 1528

W 1528 roku kapitan Diego Mazariegos wkroczył do Chiapas przez Przesmyk Tehuantepec z artylerią i rekrutami przybyłymi niedawno z Hiszpanii, którzy nie mieli doświadczenia wojskowego. ^[37] W tym czasie ludność tubylcza została znacznie zmniejszona przez połączenie chorób i głodu. ^[60] Najpierw udali się do Jiquipilas, aby spotkać się z delegacją z Zinacantan, która poprosiła Hiszpanów o pomoc przeciwko zbuntowanym wasalom w Macuil Suchitepeque. Niewielki kontyngent hiszpańskiej kawalerii wystarczył, by przywrócić do porządku wasali Zinacantecos. Następnie Mazariegos i jego towarzysze udali się do Chiapan i założyli w pobliżu tymczasowy obóz, który nazwali Villa Real. Mazariegos był kuzynem ówczesnego namiestnika Nowej Hiszpanii,Alonso de Estrada . Przybył z mandatem ustanowienia nowej kolonialnej prowincji Chiapa na wyżynie Chiapas. Początkowo spotkał się z oporem weteranów hiszpańskich konkwistadorów , którzy już osiedlili się w regionie. ^[37] Mazariegos dowiedział się, że Pedro de Portocarrero przebywa w górach, i odszukał go, aby nakłonić go do wyjazdu. Dwaj konkwistadorzy ostatecznie spotkali się w Huixtan. ^[62] Mazariegos rozpoczął przedłużające się trzymiesięczne negocjacje z hiszpańskimi osadnikami w Coatzacoalcos (Espíritu Santo) i San Cristóbal de los Llanos. Ostatecznie osiągnięto porozumienie i encomiendasz Villa del Espíritu Santo, które leżały na wyżynach, zostały usunięte z tej jurysdykcji i połączyły te z San Cristóbal, tworząc nową prowincję. Nieznany Mazariegosowi król wydał już rozkaz przeniesienia osad San Cristóbal de los Llanos do Pedro de Alvarado. Końcowym rezultatem negocjacji między Mazariegosem a ustalonymi osadnikami było zerwanie Villa de San Cristóbal de los Llanos, a tych osadników, którzy chcieli pozostać, przeniesiono do Villa Real, przeniesionej do żyznej doliny Jovel, zawierającej bogate grunty orne należące do Chamula. ^[37] Pedro de Portocarrero zdecydował się opuścić Chiapas i wrócił do Gwatemali. ^[62] Mazariegos kontynuował politykę przesiedlenia Indianreducciones , nowe osady nuklearne, które były łatwe do kontrolowania. Proces ten był ułatwiony dzięki znacznie zmniejszonemu poziomowi ludności tubylczej. Miasto San Andrés Larráinzar powstało w ten sposób w wyniku przesiedlenia mieszkańców Tzotzil z doliny Huitiupan . Mazariegos przeniósł te encomiendas , które należały do ????mieszkańców Villa del Espíritu Santo, i przekazał Zinacantan swojemu bratu Pedro de Estrada. ^[60] Mazariegos wydawał licencje encomienda obejmujące jeszcze niezdobyte regiony, takie jak Pochutla na skraju doliny Ocosingo, aby zachęcić kolonistów do podboju nowych terytoriów. ^[49]Prowincja Chiapa nie miała terytorium przybrzeżnego, a pod koniec tego procesu około 100 hiszpańskich osadników było skoncentrowanych w odległej stolicy prowincji Villa Real, otoczonej wrogimi osadami indyjskimi i głębokimi podziałami wewnętrznymi.

Bunt

Chociaż Mazariegosowi udało się ustanowić swoją nową stolicę prowincji bez konfliktu zbrojnego, nadmierne hiszpańskie żądania siły roboczej i dostaw szybko sprowokowały miejscową ludność do buntu. Koloniści zażądali, aby Indianie dostarczali im żywność, drewno budowlane i opałowe oraz aby zbudowali nowe domy dla Hiszpanów. Ponadto Hiszpanie sprowadzili świnie i wyrządziły ogromne szkody na polach kukurydzy tubylców. W sierpniu 1528 Mazariegos zastąpił dotychczasowych encomenderos swoimi przyjaciółmi i sojusznikami; tubylcy, widząc izolację Hiszpanów i wrogość między pierwotnymi a nowo przybyłymi osadnikami, skorzystali z okazji, by się zbuntować i odmówili dostarczenia swoich nowych panów. Zinacantán była jedyną rdzenną osadą, która pozostała lojalna wobec Hiszpanów.^[63]

Villa Real była teraz otoczona wrogim terytorium, a wszelka hiszpańska pomoc była zbyt daleko, aby miała wartość. Kolonistom szybko zabrakło żywności i zareagowali chwytając za broń i jadąc przeciwko Indianom w poszukiwaniu pożywienia i niewolników. Indianie opuścili swoje miasta i ukryli swoje kobiety i dzieci w jaskiniach. Zbuntowana ludność skoncentrowała się na łatwych do obrony szczytach górskich. W Quetzaltepequemiędzy Majami Tzeltal a Hiszpanami toczyła się długa bitwa, w wyniku której wielu Hiszpanów zginęło w wyniku zrzucenia na nich skał ze szczytu góry. Bitwa trwała kilka dni, a Hiszpanów wspierali rdzenni wojownicy ze środkowego Meksyku. Bitwa ostatecznie zakończyła się zwycięstwem Hiszpanii, ale reszta prowincji Chiapa pozostała zbuntowana. ^[63]

Po bitwie pod Quetzaltepeque w Villa Real nadal brakowało żywności, a Mazariegos był chory. Wysłał brata do stolicy Nowej Hiszpanii z prośbą o pomoc, a następnie wycofał się do Copanaguastla wbrew protestom rady miejskiej, która została pozostawiona do obrony raczkującej kolonii. ^[63] Do tej pory Nuno de Guzmán był gubernatorem Meksyku i wysłał Juana Enríqueza de Guzmána do Chiapa jako ostatecznego sędziego nad Mazariegos i burmistrza Alcalde (lokalnego gubernatora kolonialnego). Zajmował swoje stanowisko przez rok, w którym to czasie próbował przywrócić hiszpańską kontrolę nad prowincją, zwłaszcza regionami północnymi i wschodnimi, ale nie był w stanie poczynić znacznych postępów.

Założenie Ciudad Real

Ciągłe zmiany administratorów kolonialnych i odpowiadające im ponowne wydawanie licencji encomienda krewnym i przyjaciołom przybywającego urzędnika przedłużały niestabilność w prowincji Chiapa. W 1531 roku Pedro de Alvarado ostatecznie objął stanowisko gubernatora Chiapa. Natychmiast przywrócił dawną nazwę San Cristóbal de los Llanos Villa Real. Jeszcze raz encomiendasChiapa zostały przekazane nowym właścicielom. Hiszpanie rozpoczęli wyprawę przeciwko Puyumatlan; nie odniósł sukcesu podboju, ale umożliwił Hiszpanom przejęcie większej liczby niewolników w celu handlu bronią i końmi. Nowo zdobyte zapasy byłyby następnie wykorzystywane w dalszych wyprawach mających na celu podbój i pacyfikację wciąż niezależnych regionów, prowadząc do cyklu najazdów niewolników, handlu zaopatrzeniem, po których następowały dalsze podboje i najazdy niewolników. ^[49]

Alvarado wysłał swojego porucznika Baltasara Guerrę, aby spacyfikował zbuntowanych Chiapanecas i Zoques, a zwycięscy konkwistadorzy z kolei zażądali encomiendas . Ogólna niestabilność trwała, ale rodzinie Mazariego udało się stworzyć zaplecze władzy w lokalnych instytucjach kolonialnych. W 1535 r. Frakcji Mazariego udało się ogłosić miasto San Cristóbal de los Llanos pod nową nazwą Ciudad Real. Udało im się również uzyskać od Korony specjalne przywileje w celu ustabilizowania kolonii, takie jak edykt, który określał, że gubernator Chiapa musi rządzić osobiście, a nie przez delegowanego przedstawiciela. ^[49] W praktyce szybki obrót encomiendaskontynuowano, ponieważ niewielu Hiszpanów miało legalne hiszpańskie żony i prawe dzieci, które mogły dziedziczyć. Sytuacja ta ustabilizowała się dopiero w latach czterdziestych XVI wieku, kiedy straszny niedobór hiszpańskich kobiet w kolonii został złagodzony przez napływ nowych kolonistów. Mniej więcej w tym samym czasie interweniowała Audiencia de los Confines , wyznaczając sędziów, aby sprawowali większą kontrolę nad przydziałem encomiendas

Powstanie dominikanów

W 1542 r. wydano nowe prawa mające na celu ochronę rdzennej ludności kolonii hiszpańskich przed nadmierną eksploatacją przez encomenderos . W celu wyegzekwowania nowych praw flota 27 statków wyruszyła z Hiszpanii 19 lipca 1544 r., Przewożąc brata Bartolomé de las Casas i jego wyznawców. Las Casas przybył do Ciudad Real z 16 innymi dominikanami 12 marca 1545 r. ^Dominikanie byli pierwszym zakonem, który podjął próbę ewangelizacji tubylczej ludności. Ich przybycie oznaczało, że koloniści nie mogli już traktować tubylców tak, jak uznali za stosowne, bez ryzyka interwencji władz religijnych. ^[66]

Dominikanie wkrótce weszli w konflikt z ustalonymi kolonistami. Odmówili spowiedzi czy udzielania sakramentów Hiszpanom, którzy znęcali się nad Indianami, a nawet posunęli się do uwięzienia dziekana i ekskomuniki prezesa Audiencia Real . Kolonialny sprzeciw wobec działań dominikanów osiągnął tak niebezpieczny poziom, że dominikanie zostali zmuszeni do ucieczki z Ciudad Real w obawie o swoje życie. Osiedlili się w pobliżu w dwóch rdzennych wioskach, starym miejscu Villa Real de Chiapa i Cinacantlán. Las Casas oparł się na tym pierwszym, a brat Tomás Casillasprzejął Cinacantlán. Z Villa Real Bartolomé de las Casas i jego towarzysze przygotowywali się do ewangelizacji całego terytorium, które należało do biskupstwa Chiapa . ^[65] Terytorium Chiapas zostało podzielone na kilka regionów w oparciu o podziały przedhiszpańskie; były to Chiapaneca, Lakandon, Mokaya, Tojolabal, Tzeltal i Zoque. ^[67] Dominikanie promowali kult Santiago Matamoros (św. Jakuba Zabójcy Maurów) jako łatwy do zidentyfikowania obraz hiszpańskiej wyższości militarnej. ^[68]

Wkrótce stało się jasne, że dominikanie muszą ponownie osiedlić się w Ciudad Real, a wrogość wobec kolonistów została złagodzona. ^[69] W 1547 roku, kiedy de las Casas przebywał w Hiszpanii, Francisco Marroquín , biskup Gwatemali, położył pierwszy kamień pod nowy klasztor dominikanów w Ciudad Real. ^[70] Dominikanie poświęcili się niszczeniu rdzennych świątyń i bożków oraz głosili kazania z destrukcyjnymi obrazami, takimi jak z Księgi Objawienia , które były bardziej znane mezoamerykańskiemu światopoglądowi. Święci byli kojarzeni ze zwierzętami, podobnie jak Indianie utożsamiali się z nahualemformy duchowe. Różne mezoamerykańskie inne światy były powiązane z chrześcijańskimi koncepcjami, gdzie świat zmarłych Mictlan stał się piekłem, Ihuicatl stał się niebem, a Tlalocan stał się rajem. ^[71]

Podbój lasu Lacandon, 1559-1695

W połowie XVI wieku granica hiszpańska rozciągająca się na zewnątrz od Comitán i Ocosingo dotarła do lasu Lacandon, a dalszy postęp był hamowany przez zaciekle niezależnych mieszkańców regionu. ^[64] W czasie kontaktu z Hiszpanami w XVI wieku las Lacandon zamieszkiwany był przez lud Ch'ol zwany Lakam Tun . To imię było hiszpańskie, najpierw El Acantun , potem Lacantun i wreszcie Lacandon . ^[72] Lakandon Ch'ol z czasów hiszpańskiego podboju nie powinien być mylony ze współczesnym ludem Lacandon , mówiącym po Yucatec , zamieszkującym ten sam region. ^[73]Główna wioska Lakandon znajdowała się na wyspie na jeziorze Miramar , zwanej przez mieszkańców Lakam Tun. ^[74] Lakandonowie byli agresywni, a ich liczebność powiększyła się o uchodźców z sąsiednich rdzennych grup uciekających przed hiszpańską dominacją. Władze kościelne były tak zaniepokojone tym zagrożeniem dla ich pokojowych wysiłków ewangelizacyjnych, że ostatecznie poparły interwencję wojskową. ^[64] Pierwsza hiszpańska wyprawa przeciwko Lakandonowi została przeprowadzona w 1559 roku pod dowództwem Pedro Ramíreza de Quinonesa. ^[75]

Od czasu do czasu Hiszpanie rozpoczynali karne wyprawy wojskowe przeciwko Lakandonom, próbując ustabilizować północną granicę kolonii Gwatemali; największe wyprawy miały miejsce w 1685 i 1695 r. ^[76] Wielokrotne wyprawy do Lasu Lacandon doprowadziły do ??zniszczenia niektórych wiosek, ale nie zdołały podporządkować sobie mieszkańców regionu ani wprowadzić go do Imperium Hiszpańskiego. Ten udany opór przeciwko hiszpańskim próbom dominacji służył przyciąganiu coraz większej liczby Indian uciekających przed rządami kolonialnymi. ^[64]

Opór przeciwko Hiszpanom trwał nadal, a wrogi Ch'ol zabił wielu nowo ochrzczonych chrześcijańskich Indian. ^[77] Franciszkanie Antonio Margil i Melchor López byli aktywni wśród Lakandon i Manche Ch'ol w latach 1692-1694; ostatecznie przekroczyli ich powitanie i zostali wygnani przez Ch'ol. ^[78] W 1695 r. władze kolonialne zdecydowały się działać zgodnie z planem połączenia prowincji Gwatemala z Jukatanem, a żołnierze dowodzeni przez Jacinto de Barrios Leal , prezesa Real Audiencia Gwatemali , ^[79] podbili szereg społeczności Ch'ol . ^[80] Najważniejszym z nich był Sakb'ajlan naRzeka Lacantún we wschodnim Chiapas, której nazwę zmieniono na Nuestra Senora de Dolores lub Dolores del Lakandon w kwietniu 1695 r. Była to część trójstronnego ataku na niezależnych mieszkańców Chiapas i sąsiedniego Petén ^;druga grupa dołączyła do Barriosa Leala, który maszerował z Huehuetenango na wyżynach Gwatemali. Trzecia grupa, pod dowództwem Juana Díaza de Velasco, maszerowała z Verapaz w Gwatemali przeciwko Itza w północnym Petén.

Barriosowi Lealowi towarzyszył franciszkanin Antonio Margil, który służył jako doradca, a także jego osobisty spowiednik i kapelan swoich żołnierzy. ^[77] Hiszpanie zbudowali fort i obsadzili go 30 hiszpańskimi żołnierzami.Zakonnik z Mercederian Diego de Rivas miał siedzibę w Dolores del Lakandon i on i jego koledzy z Mercederians ochrzcili kilkaset Lakandon Ch'ols w następnych miesiącach i nawiązali kontakty z sąsiednimi społecznościami Ch'ol. ^[82]

Antonio Margil pozostał w Dolores del Lakandon do 1697 roku. ^Ch'ol z Lacandon Forest zostali przesiedleni do Huehuetenango na wyżynach Gwatemali na początku XVIII wieku. Przesiedleni Lakandon Ch'ol zostali wkrótce wchłonięci przez miejscową ludność Majów i przestali istnieć jako odrębna grupa etniczna.Ostatnimi znanymi Lakandon Ch'ol byli trzej Indianie, którzy mieszkali w Santa Catarina Retalhuleu w 1769 roku.