Gwinea
(Region)

Gwinea to tradycyjna nazwa regionu afrykańskiego wybrzeża Afryki Zachodniej, który leży wzdłuż Zatoki Gwinejskiej

Jest to naturalnie wilgotny las tropikalny ub sawanna, która rozciąga się wzdłuż wybrzeża i graniczy z pasem Sahelu na północy.

Mapa wybrzeża Gwinei, Hondiusa w 1606 roku.
(Kliknij aby powiększyć)

Wybrzeże Gwinei to wybrzeże graniczące od północy z napadaną często przez piratów Zatoką Gwinejską.
Rozciąga się na długości ponad 3600 km, od Półwyspu Zielonego Przylądka po Górę Kamerun.

W tej części afrykańskiego wybrzeża Europejczycy od połowy XV wieku prowadzili  intensywny handel z przybrzeżnymi afrykańskimi królestwami .

Złoto i Niewolnicy ( patrz tzw. Trójstronny szlak handlowy oraz Środkowe przejście, Atlantycki handel niewolnikami i Wybrzeże niewolnicze w Afryce Zachodniej) byli przedmiotem lukratywnych transakcji.
Niewolników schwytano na rozległym obszarze Afryki Zachodniej, w głębi lądu, pomiędzy Zatoką Gwinejską a środkowym biegiem Nigru.
Przyzwyczailiśmy się nazywać tę przestrzeń geograficzną o słabo określonych granicach Gwineą.

Pierwotnie portugalscy i francuscy odkrywcy kupcy w XV i XVI wieku podzielili z grubsza Zachodnie Wybrzeża Afryki na cztery "wybrzeża", które można określić jako tzw. Region Gwinei odzwierciedlające zasoby dostępne na każdym wybrzeżu.

Rejon Gwinei w 1725 r.

Wybrzeże, które Francuzi nazwali Wybrzeżem Kości Słoniowej, a Portugalczycy Costa do Marfim - co oznacza "Wybrzeże Kości Słoniowej" - leżało między tak zwaną Guiné de Cabo Verde, tak zwaną "Górną Gwineą" w Cap- Vert (Półwysep Zielonego Przylądka) i Dolną Gwineą.

Istniało też Wybrzeże Pieprzowe (lub też jako Wybrzeże Zbożowe) (dzisiejsza Liberia i Sierra Leone), "Złote Wybrzeże (rejon)" ( dzisiejsza Ghana), i tradycyjne Zachodnie Wybrzeże Niewolnicze (Togo, Benin i Nigeria), które było tak określane, w odróżnieniu od wschodnich i południowych wybrzeży niewolniczych obejmujących Zatokę Biafra (Kamerun) i oraz Królestwo Kongo i Angolę.

Czasami łączny obszar Wybrzeża Pieprzowego i Wybrzeża Kości Słoniowej określano jako obszar Wybrzeża Nawietrznego

Obszar na północ od tych terenów leżał Obszar Senegambii (obecny Senegal i Gambia).

Negroland i Gwinea z osadami europejskimi", Herman Moll, 1727, przedstawia podział Afryki pomiędzy mocarstwami kolonialnymi, zaznaczając Negroland na różowo i Gwineę na żółto
(Kliknij aby powiększyć)

Etymologia

Etymologia "Gwinei" jest niepewna.
Angielski termin Gwinea pochodzi bezpośrednio od hiszpańskiego słowa Gwinea, które z kolei pochodzi od portugalskiego słowa Guiné

Termin portugalski pojawił się w połowie XV wieku i odnosił się do ziem zamieszkałych przez Gwineuszów, ogólny termin używany przez Portugalczyków w odniesieniu do "czarnych" ludów afrykańskich żyjących na południe od rzeki Senegal (w przeciwieństwie do "płowych" Sanhaja Berberowie, na północ od niego, których nazywali Azenegues).
Termin "Gwinea" jest szeroko stosowany w kronice Gomesa Eanesa de Zurara z 1453 roku .
Jan II, Król Portugalii przyjął tytuł Senhor da Guiné (pana Gwinei) od 1481 r.

Mapa świata Tabula Rogeriana autorstwa Al-Idrisi z 1154 r. Przedstawiająca " Bilad [po arabsku" kraj "lub" miasto "] Gana min al-Sudan "w pobliżu dwóch miast (Djenné-Djenno) oznaczonych jako" Gana na Rzece Niger (patrz prawy górny róg - południe to w górę)
(Kliknij aby powiększyć)

Uważa się, że Portugalczycy zapożyczyli Gwineusza od berberyjskiego terminu Ghinawen (czasami arabizowanego jako Guinauha ub Genewah) oznaczającego "spalonych ludzi" (analogicznie do klasycznego greckiego Aithiops, "o spalonej twarzy").
Berberyjskie terminy "aginaw" i "Akal n-Iguinawen" oznaczają odpowiednio "czarny" i "kraj czarnych".

Konkurencyjna teoria, po raz pierwszy przekazana przez Leo Africanusa w 1526 r., twierdzi, że "Gwinea" pochodzi od Djenné (które nazywa Gheneo, Genni i Ghinea), wielkiego miasta handlowego w głębi kraju nad Rzeką Górny Niger

Djenné zdominowało handel złotem i solą w całej Afryce Zachodniej od XI wieku (upadek Imperium Ghany) do XIII wieku (kiedy inwazja Imperium Mali zakłóciła jego szlaki i przekierowała handel do Timbuktu, dotychczas tylko małej placówki Djenné).

To w okresie dominacji Djenné termin Genewah naprawdę pojawia się w użyciu w źródłach arabskich (al-Sudan - po arabsku "czarni" - było wcześniej używane częściej).

Portolanowa mapa świata Angelino Dulcert z 1339 roku przedstawiająca region "Ganuya" (patrz dolny lewy róg)

Inne teorie próbują połączyć "Gwineę" z "Ghaną", ale jest to mniej pewne.
Imperium Ghany nosi nazwę średniowiecznego miasta handlowego Ghanah, o którym wspominali już XI-wieczni arabscy geografowie (np. Al-Bakri).

I odwrotnie, pozostaje możliwe, że zarówno Ghana, jak i Djenné zawdzięczają swoje pierwotne nazwy miast berberyjskiemu określeniu mieszkających tam czarnych.
Możliwym pogodzeniem teorii jest to, że Berber Ghinawen (czarni) byli źródłem Djenné (miasta), (ziemia zdominowana przez to miasto), która ostatecznie znalazła się w portugalskiej Guiné

Mapa Zatoki Gwinejskiej - Piotr Schenk Starszy (1660 - 1718); Gerarda Valcka (1652 - 1726).
(Kliknij aby powiększyć)

Historia

W 1478 roku (podczas Wojny o sukcesję kastylijską ) kastylijska armada składająca się z trzydziestu pięciu karaweli i floty portugalskiej stoczyła bitwę o Gwineę na wodach u wybrzeży Elminy , o hegemonię handlu Gwineą (złotem, kością słoniową i czarnym pieprzem). . Wojna zakończyła się zarówno zwycięstwem portugalskiej marynarki wojennej, jak i oficjalnym uznaniem przez monarchów katolickich zwierzchnictwa Portugalii nad większością spornych terytoriów afrykańskich ( traktat z Alcáçovas , 1479).